Bir neçə həftə əvvəl Azərbaycanın sığorta bazarında maraqlı kadr dəyişməsi baş verdi.

«PAŞA Holding»in hansı bankı daha yaxşı işləyib? – «KAPİTAL BANK», yoxsa «PAŞA BANK» - MÜQAYİSƏ

Ölkənin iki ən böyük sığorta şirkətinin – «Paşa Sığorta» və «Paşa Həyat Sığorta» şirkətlərinin baş menecerləri bir-biri ilə dəyişdirildi.

Hər iki şirkətin veteranları - Ülviyyə Cabbarova «Paşa Sığorta» rəhbərliyindən «Paşa Həyat Sığorta»ya, Niyaz İsmayılov isə əks istiqamətdə təyin edildilər.

İlk baxışdan bu adi kadr dəyişikliyi, üstəlik də eyni holdinqin tərkibində olan iki şirkətin rəhbərlərinin dəyişdirilməsi kimi görünə bilər. Amma bu iki şirkət ölkənin sığorta bazarının liderləridir, yığımların və ödənişlərin 70%-nə nəzarət edir, ümumi yığımlar isə ənənəvi olaraq yarım milyard manatdan artıqdır.

Kadr dəyişiklikləri fonunda hər iki şirkətin fəaliyyətinə nəzər salmaq maraqlıdır ki, aydın olsun - dəyişiklik nə üçün lazım idi. Yeri gəlmişkən, sığorta sektorunda baş verən prosesləri nəzərə aldıqda hər iki şirkət üçün yeni dövrün başlandığını da demək olar. Şirkətlərdən biri üçün yenilik ümumiyyətlə həddən artıqdır.

Beləliklə, FED.az “Paşa Sığorta” və “Paşa Həyat Sığorta” şirkətlərinin 2022-2024-cü illər üzrə maliyyə göstəricilərini müqayisə edib.

Sığorta yığımları: həcmdə «Paşa Həyat Sığorta», dinamikada «Paşa Sığorta»

Hər iki şirkət son 3 ildə bazar lideri mövqeyini inamla qoruyub və yığımlarını artırıblar. 2022–2024-cü illərdə sığorta yığımları hər iki şirkət üçün əhəmiyyətli dərəcədə artıb.

Həcm göstəricilərinə görə, həyat sığortası «Paşa Sığorta»nı iki dəfə üstələyir. 2024-də «Paşa Həyat» 594 milyon, «Paşa Sığorta» 318 milyon sığorta haqqı toplayıb. Amma dinamikada vəziyyət fərqlidir – «Paşa Sığorta» daha dinamikdir.

“Paşa Sığorta”nın yığımları 2022-ci ildəki 215 milyon manatdan 318 milyon manata yüksələrək 103 milyon manat və ya 48% artım göstərib.

“Paşa Həyat Sığorta” isə 413 milyon manatdan 594 milyon manata çataraq 181 milyon manatlıq artım və ya 44% yüksəliş əldə edib.

Sığorta şirkətləri	Sığorta yığımları			Artım 2022-2024
	2022	2023	2024
“Paşa Sığorta”	215 milyon AZN	293 milyon AZN	318 milyon AZN	48%
“Paşa Həyat Sığorta”	413 milyon AZN	517 milyon AZN	594 milyon AZN	44%

 

Bazar payları 50-80% arasındadır

Hər iki şirkət öz sektorunda ilkin mövqelərdədir. Bəzi hallarda bu inzibati və partnyor dəstəyi ilə olsa da, «Paşa»ların sığorta bazarındakı liderliyi hələlik mübahisələndirilmir.

Xatırladaq ki, 2024-cü ildə Azərbaycanın sığorta bazarında ümumilikdə 1 milyard 353 milyon 185 min manat sığorta haqqı toplanıb, 752 milyon 712 min manat sığorta ödənişi edilib. Sığorta ödənişlərinin 734 milyon manatı, sığorta ödənişlərinin isə 483 milyon 253 min manatı həyat sığortası şirkətlərinin payına düşüb.   

Məsələn, 2022-2024-cü illərdə “Paşa Həyat Sığorta”nın həyat sığortası bazarındakı payı 81-82% arasında dəyişib. Bununla yanaşı, şirkətin bazar payı tədricən azalmaqdadır. 2022-ci ildə şirkətin payı 82,8%, 2023-cü ildə 0,6 faiz azalaraq 82,2%-yə enib. 2024-cü ildə isə daha 1,3% azalaraq 80,9%-ə enib.

Sığorta yığımları	2022	2023	2024
“Paşa Həyat Sığorta”nin bazar payı	82,8%	82,2%	80,9%

«Paşa Həyat Sığorta»nın tam hegemonluğu davam edən həyat sığortası bazarından fərqli olaraq qeyri-həyat sığortası bazarında bazarın yarısı başqa şirkətlərə məxsusdur. Bunun əsas səbəbi budur ki, «Paşa Həyat Sığorta» şirkəti həyat sığortası bazarının ilk şirkəti idi, digər həyat sığortası şirkətləri ondan sonra yarandı və yaranmaqda davam edir.

«Paşa Sığorta» yarananda isə artıq sığorta bazarı vardı və şirkətin ilk rəhşbəri, tanınmış Nofəl Rzayevin başçılıq etdiyi komanda bazarın indiyədək möhkəmlənmiş oyunçuları arasında özünə yer tutmalı olub.

Nəticədə qeyri-həyat sığortası sektorunda “Paşa Sığorta”nun bazar payı 2022–2024-cü illərdə 45-50% arasında dəyişib. 2022-ci ildə payı 45,5% olan şirkət 2023-cü ildə 50%-ə 2024-cü ildə isə 51,4%-ə çatıb.

Sığorta yığımları	2022	2023	2024
“Paşa Sığorta”	45,5%	49,9%	51,4%

 

Sığorta ödənişləri: həcmdə «Paşa Həyat», dinamikada «Paşa Sığorta»

Sığorta yığımlarında olduğu kimi, bazardakı sığorta ödənişlərinin də byük hissəsi «Paşa»ların payına düşür. Holdinqin iki şirkəti təkcə 2024-cü ildə müştərilərə 560 milyon manat sığorta ödənişi ediblər.

2022–2024-cü illərdə hər iki şirkətin sığorta ödənişləri əhəmiyyətli dərəcədə, təqribən 2 dəfə artıb. «Paşa Sığorta»nın ödənişləri 67 milyon manatdan 141 milyon manata yüksələrək 74 milyon manat və ya 110,4% artım göstərib.

«Paşa Həyat Sığorta»nın ödənişləri isə 215 milyon manatdan 419 milyon manata çataraq 204 milyon manat və ya 95% artım əldə edib.

Sığorta ödənişləri Milyon AZN	2022	2023	2024	Artım 2022-2024
“Paşa Sığorta”	67	144	141	110%
“Paşa Həyat Sığorta”	215	266	419	95%

 

Sığorta ödənişləri bazar payı həyat sığortası üzrə

Həyat sığortası sahəsində 2022–2024-cü illərdə “Paşa Həyat Sığorta”nın sığorta ödənişləri məbləğ ifadəsində sürətlə artsa da, bazar payı nisbətən sabit qalıb. 2022-ci ildə şirkətin payı 86,8% olub, 2023-cü ildə 89%-ə yüksələrək 2,2 faiz bəndi artım göstərib, 2024-cü ildə isə 86,6%-yə enib.

“Paşa Sığorta”nun sığorta ödənişləri isə həm məbləğ, həm də bazar payı ifadəsində artıb. 2022-ci ildə şirkətin qeyri-həyat sığorta ödənişlərndə payı 36,1% olduğu halda, 2023-cü ildə bu rəqəm 50,6%-ya yüksəlib. 2024-cü ildə isə 56,1%-ə çataraq əlavə 5,5 faiz bəndi artım əldə edib. Yəni artıq 2 ildir ki, qeyri-həyat sığortası bazarındakı ödənişlərin yarıdan çoxu «Paşa Sığorta»nın payına düşür.

Sığorta ödənişləri	2022	2023	2024
“Paşa Həyat Sığorta”nin bazar payı	86,8%	89%	86,6%
“Paşa Sığorta”	36,1%	50,6%	56,1%

 

Başqa sözlə, əməli yyat aparılan məbləğlərin həcminə baxdıqda «Paşa Həyat» sığorta, bazar dinamikasında isə «Paşa Sığorta» daha irəlidədir.

Amma əsas məsələ başqadır – sığorta bazarında son iki ildə maraqlı dəyişikliklər başlayıb. Bu yenilpklər həm yeni imkanlar, həm də çətinlikdər deməkdir.

Sığorta bazarında müsbət və mənfi yeniliklər başlayıb - Kimə sərfəlidir?

Həyat sığortasında 4 əsas yenilik var. Bunlardan 2-si «Paşa Həyat» üçün xoşagəlməz hallardır. 1-cisi ölkədə həyat sığortası şirkətlərinin sayı və payı artmaqdadır. Son illər yaradılan yeni şirkətlər, məsələn «Xalq Həyat Sığorta» və «Meqa Həyat Sığorta» bazarda yer tutmaq üçün yüksək aktivlik nümayiş etdirir, xüsusilə də istehsalatda bədbəxt hadisələr və yığım sığortası üzrə müştəri toplayırlar. Dorğrudur, hələlik miqyaslar fərqlidir, amma rəqabətli bazarda hər şey mümkündür.

2-ci xoşagəlməz yenilik büdcə təşkilatlarında çalışanların yığım sığortasına qoyulan məhdudiyyətdir. Vaxtilə «Paşa Həyat» başda olmaqla həyat sığortası şirkətləri bu imkandan faydalanmışdılar. İndi dövr dəyişib, postneft erasında dövlət büdcəsi ilə belə «zarafatlar» mümkün deyil, artıq dövlət öz gəlirləri heç kimlə paylaşmaq istəmir. 

3-cü yaxşı yenilik istehsalatda bədbəxt hadisələrdən sığortaya nəzarətin artmasıdır. Əmək müqavilələrinin elektronlaşması işçilərin sığortalanmasından yayınmaq üçün şans qoymayıb. Nəticədə bütün həyat sığortası şirktlərində olduğu kimi «Paşa Həyat» da o qədər də böyük olmasa da (50-80 milyon manat) sabit bazar əldə edib.

4-cü yenilik bank sektorunun həyat sığortası vasitəsilə pensiyasıları əlilliyi olan şəxsləri də kredit bazarına cəlb etməsidir. Bu o qədər də böyük və sabit olmasa da yeni imkandır. Ümumilikdə isə bazarda investisiya alətlərinin sürətli artması səbəbindən yığım sığortasmına marağın azalması baş verə bilər. Bununla yanaşı. özəl sektorun əmək haqlarına vergi güzəşti uzadılmasa, həyat sığortası şirkətləri özəl sektorun yığım sığortası kimi «nəfəslik» əldə etmiş olacaqlar. 

«Paşa Sığorta»da hər şey daha sadədir. Burada həyat sığortası kimi bir neçə ildən bir ödəniş mövsümü gəlmir, ödənişlər hadisələr üzrə baş verir. Hazırda əsas məqsəd büt ün proqnozlara əsasən, qarşıdakı illərdə sürətlə böyüyəcək sığorta bazarında yeri möhkəmləndirmək və böyüyən bazardan daha böyük pay almağa nail olmaqdır. Bura yüklərin sığortası, tikinti və kommersiya obyektlərinin sığortası, son vaxtlar sürətlə populyarlaşan aqrar sığorta sepktoru və sair aiddir.

Hər iki şirkət səhmdarlarına yaxşı qazanc gətirir

Bu illər ərzində həm “Paşa Sığorta”, həm də “Paşa Həyat Sığorta”da dəyişməyən cəhət onların sabit gəlir gətirməsidir. 2022–2024-cü illərdə hər iki şirkətin xalis mənfəəti artım trendi göstərib. “Paşa Sığorta”nın mənfəəti 29 milyon manatdan 42 milyon manata qalxaraq 13 milyon manat və ya 45% artıb.

“Paşa Həyat Sığorta” isə daha kəskin yüksəliş nümayiş etdirib, 26 milyon manatdan 53 milyon manata çataraq 27 milyon manat və ya 104% artım əldə edib.

Bu müqayisədən görünür ki, hər iki şirkət mənfəətini artırsa da, “Paşa Həyat Sığorta” daha sürətli və üstün nəticə göstərib.

Xalis mənfəət	2022	2023	2024
“Paşa Sığorta”	29 milyon AZN	35 milyon AZN	42 milyon AZN
“Paşa Həyat Sığorta”	26 milyon AZN	31 milyon AZN	53 milyon AZN

Son 5 ildə 312 milyon xalis mənfəət!

2020–2024-cü illər ərzində hər iki şirkət xalis mənfəət baxımından müsbət dinamika göstərib. “Paşa Sığorta”nın bu dövrdə toplam mənfəəti 152 milyon manata çatıb. “Paşa Həyat Sığorta” isə ümumi olaraq 160 milyon manat mənfəət əldə edərək cəmi gəlir baxımından bir qədər öndə olub.

Xalis mənfəət	2020	2021	2022	2023	2024
“Paşa Sığorta”	21 mln AZN	25 mln AZN	29 mln AZN	35 mln AZN	42 mln AZN
“Paşa Həyat Sığorta”	20 mln AZN	30 mln AZN	26 mln AZN	31 mln AZN	53 mln AZN

Hər iki şirkət böyüməkdədir

Sığorta yığımları və ödənişlərin belə sürətlə artımı böyük vəsait və resurslar tələb edir – hr iki şirkətdə bu resurslar mövcuddur. FED.az xəbər verir ki, son bir ildə “Paşa Sığorta”nın aktivləri 10% artaraq 2023-cü ildəki 317 milyon manatdan 2024-cü ildə 351 milyon manata yüksəlib.

“Paşa Həyat Sığorta”da artım daha sürətli olub. 2023-cü ildə 687 milyon manat olan aktivlər 2024-cü ildə 15% artaraq 794 milyon manata çatıb.

Ümumilikdə müqayisə göstərir ki, hər iki şirkət aktivlərini artırıb, lakin “Paşa Həyat Sığorta” həm məbləğ baxmından, həm də faiz ifadəsində “Paşa Sığorta”dan daha üstün nəticə əldə edib.

Min manat	Sığorta şirkətləri	Min manat
“Paşa Sığorta”	Banklar	“Paşa Həyat Sığorta”
351 331	Aktivlər 2024	793 494
317 380	Aktivlər 2023	687 448
33 951 manat / 10,6%	Aktivlərin dəyişməsi (%/manat)	106 046 manat / 15,4%

Son beş ildə hər iki şirkətin aktivlərində artım müşahidə olunub.

Aktivlər Milyon AZN	2020	2021	2022	2023	2024
“Paşa Sığorta”	224	239	275	317	351
“Paşa Həyat Sığorta”	416	411	558	687	793

“Paşa Sığorta” 2018–2024 dövründə orta illik 11,8% artım tempi ilə daha sabit dinamika nümayiş etdirib. “Paşa Həyat Sığorta” isə eyni dövrdə orta illik 15,4% artım tempi ilə daha sürətli inkişaf edib.

“Paşa Sığorta”	Aktivlər dinamika	“Paşa Həyat Sığorta”
11,4%	2020	3,8%
6,6%	2021	-1,2%
15%	2022	35,7%
15,2%	2023	23,1%
10,7%	2024	15,4%
11,8%	2018-2024 (orta)	15,4%

 

Öhdəliklərin həcmi

2020–2024-cü illərdə hər iki şirkətin öhdəliklərində əhəmiyyətli artım qeydə alınıb. “Paşa Sığorta”nın öhdəlikləri 147 milyon manatdan 259 milyon manata yüksələrək 112 milyon manat və ya 76,2% artıb.

“Paşa Həyat Sığorta” isə öhdəliklər 355 milyon manatdan 683 milyon manata qalxaraq 92% artım göstərib.  Öhdəliklərin artım tempində “Paşa Həyat Sığorta” daha üstün nəticə əldə edib.

Öhdəliklər Milyon AZN	2020	2021	2022	2023	2024
“Paşa Sığorta”	147	163	196	232	259
“Paşa Həyat Sığorta”	355	339	487	594	683

 

Kapital göstəricisində «Paşa Həyat Sığorta» öndədir

2020–2024-cü illərdə hər iki şirkətin kapitalında artım müşahidə olunub, amma templəri fərqlidir.

“Paşa Sığorta”nın kapitalı bu müddətdə 77 milyon manatdan 92 milyon manata yüksəlib. Yəni, cəmi 15 milyon manat əlavə olunub ki, bu da təxminən 19,5%-lik artım deməkdir.

“Paşa Həyat Sığorta” isə daha böyük irəliləyiş əldə edib, kapitalı 416 milyon manatdan 683 milyon manata qalxaraq 267 milyon manat artıb və 64,2%-lik yüksəliş göstərib.

Kapital Milyon AZN	2020	2021	2022	2023	2024
“Paşa Sığorta”	77	76	79	85	92
“Paşa Həyat Sığorta”	416	339	487	594	683

 

Gəlirlilik göstəriciləri ROA və ROE üzrə – «Paşa Sığorta» irəlidədir

Kapitalın gəlirliyi – ROE

2023–2024-cü illərdə kapitalın gəlirliyi (ROE) baxımından “Paşa Sığorta” daha yüksək göstəricilər nümayiş etdirib. 2023-cü ildə ROE 41,2% olan şirkət 2024-cü ildə 45,7%-ə yüksəlib. “Paşa Həyat Sığorta” isə eyni dövrdə daha aşağı ROE ilə fəaliyyət göstərib, 2023-cü ildə 5,2%, 2024-cü ildə isə 7,8%. “Paşa Sığorta” kapitaldan daha effektiv istifadə edib.

ROE əmsalı	2023	2024
“Paşa Sığorta”	41,2%	45,7%
“Paşa Həyat Sığorta”	5,2%	7,8%

 

Aktivlərin gəlirliyi– ROA

2023–2024-cü illərdə aktivlərin gəlirliyi (ROA) baxımından da “Paşa Sığorta” daha yüksək nəticələr göstərib. 2023-cü ildə ROA 11,0% olan şirkət 2024-cü ildə 12,0%-ə yüksəlib.

“Paşa Həyat Sığorta” isə həmin dövrdə daha aşağı ROA nümayiş etdirərək 2023-cü ildə 4,5%, 2024-cü ildə isə 6,7% səviyyəsində olub.

ROA əmsalı	2023	2024
“Paşa Sığorta”	11,0%	12,0%
“Paşa Həyat Sığorta”	4,5%	6,7%