Azərbaycan qanunvericiliyindəki boşluqlar və bu boşluqları müştərilərə öyrədən bir sıra vəkillər bankların problemli kreditləri yığmasına çətinlik yaradır.
“AGBank”ın İdarə Heyətinin sədri Əfqan Cəlilov bildirib ki, qanunvericilikdəki boşluqlara görə, 5 ilədək davam edən məhkəmə işləri mövcuddur:
ELƏCƏ DƏ BAX: Bank sədri: «Ziyanımıza olsa da bunu etdik» - MÜSAHİBƏ
EHTİYAT AZAD OLDUQDA KAPİTAL BƏRPA OLUNUR
“Bir neçə ildir “AGBank” aktiv kreditləşdirməni dayandırıb. Biz işçilərimizi yeni kreditlərin verilməsi işindən azad edib, əsasən devalvasiyalardan sonra yaranmış problemli kreditlərin yığılmasına yönəltmişik. Əgər ödəmə vaxtı keçmiş kreditləri yığsaq, bu, xərclərimizin azalmasına, əvvəlki illər həmin kreditlərə görə yaratdığımız ehtiyatın azad olmasına və nəticədə bankın kapitalının artmasına səbəb olacaqdır.
Problemli kreditlərin müştərilərdən alınması uzanır. Azərbaycanın qanunvericiliyi imkan verir ki, istənilən problemli müştəri müddəti uzatsın. Ən böyük problemimiz, çətinliyimiz budur. Müştəri məhkəməni uduzana yaxın müxtəlif bəhanələr ilə məsələni təxirə salır. Məsələn, deyir ki, “imza mənim imzam deyil”. Başqa bir misal: Uduzan borclu müştərinin mənzili məhkəmənin qərarı ilə boşaldılmalıdır. Bu zaman borclunun həyat yoldaşı və ya 18 yaşı tamam olmuş övladı evin girov qoyulmasından xəbəri olmadığını bildirir, baxmayaraq ki, Dövlət notariat kontorunda bu sənədləri imzalayıblar Bəzi müştərilər bütün məhkəmələrdə uduzduqdan sonra, icra mərhələsində əmlaklarının qiymətlərinin 2 və ya 3 dəfə real bazar dəyərindən üstün olduğunu iddia edərək hərracı mübahisələndirirlər və təəssüflər olsun ki, ölkədə bir neçə qiymətləndirici şirkət tapılır ki, müəyyən ödəniş müqabilində, bu absurd qiyməti təsdiq edirlər və bununla da prosesin uzanmasına xidmət edirlər. Bir məhkəmə prosesi 3 il davam edir, sonuncu instansiyada qərar verilir və artıq icra mərhələsinə keçdikdə,bir etiraza görə, proses daha da uzanır. Qeyd etdiyimin mahiyyəti, sonunda müstəqil Azərbaycan məhkəmə orqanının qanuni çıxartdığı qərarın qüvvəyə minməsinə və bundan irəli gələrək icra orqanı tərəfindən qətnamənin yerinə yetirilməsinə maneələr törədilməsindən başqa bir şey deyil. Çox gözəl olardı ki, bu cür “qiymətləndirici ekspertlərin” (dırnaq arası) fəaliyyəti tənzimlənsin. Fəaliyyətin müstəqilliyi heç də özbaşınalıq demək deyil və hər bir təşkilat verdiyi səhv rəyə görə məsuliyyətə cəlb edilməlidir.
Bu gün 5 ildir davam edən məhkəmə işimiz var. Süni maneələr olmasaydı 2 il əvvəl borclunun əmlakı məhkəmə qaydası ilə alınmış və satışı da başa çatdırmışdı. Satışdan əldə olunan vəsait bankda yaradılan ehtiyatın geri qaytarılmasına və nəticədə kapitalın bərpasına yönəlməli idi. Lakin, qanunvericilikdəki boşluqlar banklara süni problemlər yaradır və kapitalın bərpasına daha çox vaxt tələb olunur”.
Əfqan Cəlilov qeyd etdi ki, ödəmə vaxtı keçmiş kreditlərin bir çoxu Sahibkarlığın İnkişafı Fondunun (keçmiş Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu) vəsaiti hesabına verilmiş kreditlərdir:
“Problemli kreditlərin bir çoxu da “AGBank”ın korporativ müştərilərə ayırdığı iri məbləğli kreditlərdir. Həmin kreditlər əsasən Sahibkarlığın İnkişafı Fondunun vəsaiti hesabına ayrılmışdır. Bu gün “AGBank”ın bu Fondun qarşısında icra edilməmiş öhdəliyi yoxdur. Biz Sahibkarlığın İnkişafı Fondunun vəsaitini və hesablanmış faizlərini geri qaytarmışıq, müştəri isə götürdüyü krediti banka qaytarmayıb. Hazırda zərər yalnız banka dəyir. Hesab edirəm ki, burada yanaşmaya yenidən baxılmalıdır.
Sahibkarlığın İnkişafı Fondunun vəsaiti hesabına kreditlər aşağı faizlər ilə, manatda verilib. Müştəri “dollar bahalaşıb” və “faiz yüksəkdir” bəhanələrini edə bilməz. Sadəcə müştəri qanunvericilikdə olan boşluqlardan istifadə edərək krediti qaytarmaq istəmir. Təəssüf olsun ki, Azərbaycanda müştəriləri səhv istiqamətləndirən bir qrup “ağıllı” vəkillər əmələ gəlib. Bu vəkillər öz qazancları naminə müştəriləri öyrədirlər. Onların tövsiyyələri ilə müddət uzadılır. İşin uzanması perspektivsiz olsa da belə, bu müddət ərzində vəkil müştərinin pulunu alır. Sadəcə vaxt uzadılır və uzanan vaxta görə banka zərər dəyir. Göründüyü kimi, bu məsələdə banklar dövlət vəsaitlərinin vaxtlı-vaxtında geri ödənilməsini öz vəsaitləri hesabına təmin edərək, bir növ bufer rolunu daşıyırlar ki, nəticədə dəyən zərəri öz üzərlərinə götürürlər. Lakin, bu cür vəkillərin fəaliyyəti nəticəsində isə, ayrı-ayrı sahibkarlar dövlət vəsaitlərinin banklara geri qaytarılmasının uzanmasına və bəzi hallarda bu vəsaitlərin ümumiyyətlə mənimsənməsinə nail olmağa çalışırlar.
“AGBank”ın İdarə Heyətinin sədri əlavə etdi ki, hazırda kreditlər etibarlı köhnə müştərilərə ayrılır. “Biz hazırda krediti tanıdığımız müştərilərə veririk”.
Qeyd edək ki, 30 Oktyabr 2018-ci il tarixinə kredit portfelinin həcmi 285 milyon 496 min manat təşkil edib. Bu, Sentyabr ayının sonu ilə müqayisədə 403 min manat çoxdur. 30 Sentyabr 2018-ci il tarixində “AGBank”ın müştərilərə verdiyi kreditlər cəmi 285 milyon 93 min manat təşkil etmişdi.
