Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının sədri, Beynəlxalq Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının vitse-prezidenti, Milli Məclisin deputatı Səttar Möhbalıyevin müsahibəsi
- Səttar müəllim, 2018-ci il Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası üçün hansı hadisələrlə əlamətdar oldu?
- 2018-ci ildə əlamətdar hadisə Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının V qurultayının keçirilməsi oldu. Bu qurultayda dəvət olunmuş yerli nümayəndələrlə yanaşı, xarici qonaqlar da iştirak edirdi. Ümumilikdə 80-ə yaxın xarici ölkənin həmkarlar ittifaqı mərkəzlərinin rəhbərləri, o cümlədən beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri tədbirdə iştirak etdilər. Həmin qurultayda ötən 5 il ərzində Azərbaycan həmkarlar ittifaqlarında görülən işlər barədə geniş hesabat verildi.
Bilirsiniz ki, 2018-ci ildə Azərbaycanda ən mühüm hadisə prezident seçkiləri oldu. Biz qurultayda Prezident İlham Əliyevin namizədliyini yekdilliklə dəstəklədik. Çünki məhz Prezident İlham Əliyevin apardığı düşünülmüş, uzaqgörən və milli maraqlara söykənən siyasət nəticəsində Azərbaycan son 15 ildə xeyli inkişaf edib, bütün sahələrdə böyük nailiyyətlər əldə edilib, ölkəmizin beynəlxalq aləmdə nüfuzu xeyli artıb, Azərbaycan dünyada ən sürətlə inkişaf edən iqtisadiyyata malik ölkə olub. Eyni zamanda, ölkəmizin güclənən mövqeləri nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların hesabatlarında öz əksini tapıb.
Ötən il Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi və Sahibkarlar (İşəgötürənlər) Təşkilatları Milli Konfederasiyası ilə birgə üçtərəfli komissiya yaratdıq. Bizi düşündürən bütün vacib məsələlər bu komissiyada müzakirə olunur. Bu, çox önəmli bir məsələ idi. Uzun müddət idi ki, bu komissiyanı yaratmağa çalışırdıq.
Həmçinin diqqətinizə çatdırım ki, 2018-ci ildə Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının beynəlxalq əlaqələri yüksək səviyyədə inkişaf edib. Bizim həmkarlar ittifaqı təşkilatlarının nümayəndələri xaricdə 50-dən artıq beynəlxalq seminar, konfrans və uzunmüddətli kurslarda iştirak ediblər.
Digər mühüm hadisə isə bu oldu ki, ötən ilin dekabr ayında Danimarkanın paytaxtı Kopenhagendə Beynəlxalq Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının IV qurultayı keçirildi. Həmin möhtəşəm tədbirdə 132 ölkədən 1200 nəfərdən çox nümayəndə iştirak edirdi. Qurultayda keçirilən rəhbər orqanların seçkisində Azərbaycan öz mövqeyini bir daha qorudu, Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının nümayəndəsi növbəti müddətə BHİK-in vitse-prezident seçildi. Yəni, mənim yenidən vitse-prezident seçilməyim təkcə Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının fəaliyyətinin nəticəsi olaraq baş tutmayıb, həm də Prezident İlham Əliyevin çox uğurlu xarici siyasətinin nəticəsidir. Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə nüfuzu gündən-günə artır, ölkəmizlə hesablaşırlar. Bütün bunların nəticəsi idi ki, beynəlxalq qurultayda yenidən Azərbaycana səs verdilər.
- Ötən il yeni həmkarlar ittifaqı təşkilatlarının yaradılması baxımından hansı işlər görülüb?
- 2018-ci ildə həmkarlar ittifaqı təşkilatları daha da inkişaf edib, say tərkibi artıb. Bir çox sahələrdə iş yerlərində həmkarlar ittifaqı təşkilatlarının yaradılmasına nail olmuşuq. Ümumiyyətlə, həmkarlar ittifaqı təşkilatları olmayan iş yerlərində, eyni zamanda yeni yaradılan iş yerlərində həmkarlar ittifaqı təşkilatlarının yaradılmasına çalışırıq.
Bu gün həmkarlar ittifaqı təşkilatlarının yaradılması ilə bağlı qarşılaşdığımız ən böyük problem tikinti sahəsindədir. Məsələn, tikinti şirkəti bir bina inşa edir və tikinti qurtarandan sonra işçilər buraxılır və təbii ki, həmkarlar ittifaqı təşkilatı da dağılır. Bir müddətdən sonra həmin şirkət yeni bir bina tikməyə başlayır və biz yenidən danışıqlar aparıb həmkarlar ittifaqı təşkilatı yaratmağa çalışırıq. Yəni daimi iş yerlərinin olmadığı sahələrdə həmkarlar ittifaqı təşkilatının yaradılması ilə bağlı problemlər olur.
- Bəs şirkətlər özləri həmkarlar ittifaqı təşkilatı yaratmağa maraq göstərirlərmi?
- Sözsüz ki, biz bütün şirkətlərdə həmkarlar ittifaqı təşkilatı yaratmağa çalışırıq. Həmkarlar ittifaqı təşkilatının fəaliyyətinin üstünlüklərini onlara izah edirik. Bir sıra hallarda isə yeni yaradılan müəssisə və təşkilatların özləri könüllülük prinsipləri əsasında həmkarlar ittifaqı təşkilatının yaradılması ilə bağlı bizə müraciət edirlər. Ümumiyyətlə, hansı şirkət və ya müəssisə uzunmüddətli fəaliyyət göstərmək istəyirsə, həmkarlar ittifaqı təşkilatı yaratmaqda maraqlı olmalıdır. Təşkilat və müəssisələrin həmkarlar ittifaqı təşkilatı bir qayda olaraq kollektivlə daim ünsiyyətdə olur, onun problemlərini görür, maraqlanır, aşkara çıxarılan nöqsanlar haqqında müdiriyyəti məlumatlandırır və həmin problemlərin aradan qaldırılması üçün vaxtında lazımi tədbirlər görülür. Ona görə də işəgötürən özü həmkarlar ittifaqı təşkilatının yaradılmasında maraqlı olmalıdır.
Sizə maraqlı bir fakt deyim. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən tanınmış iri şirkətlərdən birinin rəhbəri bir dəfə mənə dedi ki, sorğu keçirib, işçilərin 90 faizi həmkarlar ittifaqı təşkilatının yaradılmasının tərəfdarı deyil, yalnız 10 faizi buna razıdır. Mən isə ona dedim ki, bu, əksinə ola bilər, 90 faiz işçi həmkarlar ittifaqı təşkilatının yaradılmasını istəyər. Üstündən təqribən bir il keçəndən sonra həmin şəxs mənə zəng edib bildirdi ki, o vaxt düz deməyib, işçilərin 90 faizi həmkarlar ittifaqı təşkilatnın yaradılmasının tərəfdarıdır. Həmin şəxs bizi müəssisəyə dəvət etdi və biz müəssisədə təşkilatımızı yaratdıq.
Bəzi müəssisə rəhbərləri işçilərin hansısa problemlə bağlı çıxışlar, aksiyalar təşkil edəcəyindən əndişələnərək müəssisədə həmkarlar ittifaqı təşkilatının yaradılmasına əngəl törətməyə çalışırlar. Mənim onlara sözüm budur ki, əgər siz düz işləsəniz, maaşları vaxtlı-vaxtında versəniz, insanların problemlərinə həssas yanaşsanız, həll etsəniz, kim çıxışlar edər, aksiyalar keçirər?
Yeri gəlmişkən bir məsələyə də toxunmaq istərdim. Bir çox hallarda vətəndaşlar öz ərizə və şikayətlərini, müraciətlərini birbaşa Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasına ünvanlayırlar və biz də həmin müraciətləri nəzərdən keçirib aidiyyəti üzrə sahə həmkarlar ittifaqlarına göndəririk və məsələni diqqətdə saxlayırıq. Ancaq vətəndaşlar müraciətlərinin cavabını məhz Konfederasiyanın verməsini istəyirlər. İl ərzində Konfederasiyaya on minlərlə müraciət daxil olur, aidiyyəti müraciətləri yerində həll edirik, aidiyyəti olmayanları isə sahə həmkarlar ittifaqlarına yönləndiririk, onlar da müraciətlərlə bağlı lazımi tədbirlər görürlər. Yəni idarəçilik qaydasında vəziyyət bu cürdür. Konfederasiya ən azı fiziki baxımdan da bu qədər müraciəti cavablandıra bilməz. Sahə həmkarlar ittifaqları və onların yerlərdəki 10 mindən artıq ilk təşkilatı vətəndaşların bütün müraciətlərini cavablandırır və problemlərini həll etməyə çalışırlar.
- Səttar müəllim, həmkarlar ittifaqlarının sanatoriya-kurort müəssisələri və sağlamlıq ocaqlarındakı vəziyyətlə bağlı nə deyə bilərsiniz?
- Qeyd edim ki, hazırda Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının nəzdində 12 sanatoriya və istirahət mərkəzi fəaliyyət göstərir. 2018-ci ildə sanatoriyaların 90 faizi yüksək səviyyədə təmir olunub, istirahət üçün hər cür şərait yaradılıb. Haşiyə çıxaraq bir faktı nəzərinizə çatdırım. Mərdəkandakı “Abşeron” sanatoriyasının ərazisində vaxtilə neft maqnatlarının birinə məxsus olmuş bina vardı. Artıq uçulub-dağılmışdı. Biz həmin binanın əvvəlki vaxtlardakı şəkillərini əldə etdik. Necə tikilmişdisə, memarlıq görünüşünü də eləcə bərpa etdik. İndi həmin binada 70 nəfərlik istirahət korpusu yaratmışıq və yəqin ki, bu yaxınlarda istifadəyə verəcəyik.
Bir halda ki, söhbətimiz bu mövzu ətrafındadır, qeyd edim ki, bu gün sanatoriyalarımızın əksəriyyəti ziyanla işləyir, buna baxmayaraq, biz qiymətləri artırmırıq. Sanatoriyalarımıza bir yollayışın qiyməti 600 manatdır. Bu, çox ucuz qiymətdir, ancaq biz ziyanla işləsək də, qiymətləri qaldırmırıq. Çünki qiymətləri qaldırsaq, maddi durumu aşağı olan insanların istirahətə getmək imkanı məhdudlaşacaq. Ona görə də çalışırıq ki, vəsait əldə etdikcə, bu çətinlikləri qarşılayaq. Sağlamlıq müəssisələrində çalışan işçilərin maaşlarının artırılması məsələsini də diqqətdə saxlayırıq. Əgər biz yollayışların müəyyən hissəsini güzəştli qiymətlə satmasaq, xaricdən gəlmək istəyənlərə təklif etsək, onda bir yollayışı 1500-2000 manata satarıq və beləliklə, ziyanı də ödəyərik, maaşları da artırarıq. Ancaq belə olan halda, bayaq dediyim kimi, öz vətəndaşlarımızın sanatoriya-kurort müəssisələrinə getmək imkanları azalacaq.
Nəzərinizə çatdırım ki, biz özəl sektordan da istirahət mərkəzlərinə yollayışlar alırıq. Məsələn, Dövlət Neft Şirkəti Neft və Qaz Sənayesi İşçiləri Həmkarlar İttifaqına əlavə olaraq 3-4 milyon manat pul ayırır. Belə olan halda sahə həmkarlar ittifaqı ilə Dövlət Neft Şirkəti arasında müqavilə bağlanır, bizdən alınan yollayışlardan əlavə, özəl sektordan da yollayışlar alınıb neft-qaz sahəsində çalışan işçilərə verilir. Ümumilikdə, bizdən alınan və özəl sektordan alınan bütün yollayışları nəzərə alsaq, 2018-ci ildə vətəndaşlara 100 mindən artıq yollayış verilib.
Onu da diqqətinizə çatdırım ki, AHİK-in üzv təşkilatları olan sahə həmkarlar ittifaqlarının da istirahət mərkəzləri fəaliyyət göstərir. Bu istirahət mərkəzlərini onlar öz maliyyə vəsaitlərinə qənaət edərək tikiblər. Bu mərkəzlər həm də həmkarlar ittifaqı təşkilatının mülkiyyəti sayılır. Bunlar təhsil, səhiyyə, dəmiryol, rabitə, dəniz nəqliyyatı, dövlət idarələri və ictimai xidmət işçilərinin həmkarlar ittifaqlarına məxsus olan istirahət mərkəzləridir. Hazırda Mədəniyyət İşçiləri Həmkarlar İttifaqı da öz vəsaiti hesabına aldığı 2 hektar torpaq sahəsində işçiləri üçün sağlamlıq-istirahət mərkəzinin inşasını davam etdirir. Daha bir müalicə-sağlamlıq ocağı Metropoliten İşçiləri Həmkarlar İttifaqı Birliyinin nəzdində fəaliyyət göstərən sanatoriya-profilaktoriyadır.
- Yollayışın dəyərinin neçə faizinin ödənilməsi məsələsinə də aydınlıq gətirməyinizi xahiş edərdik.
- Sovet dönəmində yollayışın 30 faizini vətəndaş ödəyirdi. Ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra biz bu ödənişi 5 faizə endirmişdik. 3 il ərzində bu minvalla davam etdi. Sonradan Dünya Bankı, digər beynəlxalq maliyyə qurumları vətəndaş tərəfindən ödənişi yenidən 30 faizə qaldırmağı tələb etdilər. Uzun mübahisələrdən sonra biz ödənişi 30 faizə qaldırmağa imkan verməyərək 15 faizin üzərində dayandıq.
- Səttar müəllim, bir müddət əvvəl uşaq sanatoriyalarının yaradılması ilə bağlı fikirlər səsləndirilirdi. Bu məsələ ilə bağlı hansısa yenilik varmı?
- Biz uşaq sağlamlıq düşərgələrini, sanatoriyalarını yaratmaq istəyirik, lakin bunun üçün maliyyə vəsaiti tələb olunur, özü də külli miqdarda. Hətta ayrı-ayrı bölgələrdə münasib şəraiti olan məkanlar tapmaq üçün baxış keçirilib, lakin baxdığımız yerlər tələbata uyğun olmayıb. Mövzu ilə bağlı deyim ki, adətən biz həmkarlar ittifaqı üzvlərinə istirahət mərkəzlərinə yollayışlar verəndə ailə üzvləri kimi uşaqları da nəzərdə tuturuq. Yəni 3 nəfərlik, 5 nəfərlik yollayışlar veririk və uşaqlar da öz valideynləri ilə birlikdə istirahət etmək imkanı əldə edirlər. Bəzi qurumların uşaq istirahət mərkəzləri var, biz həmin yerlərə də ödənişlər edib uşaqların istirahətini təşkil edirik. Dediyim kimi, uşaqların istirahətinin təşkili daim diqqətdə saxladığımız məsələdir.
- AHİK, həmçinin tələbələrə təqaüd verir. Hazırda nə qədər tələbəyə belə təqaüd verilir?
- AHİK indiyə qədər minlərlə tələbəyə təqaüd verib. Hazırda 120-yə yaxın tələbəyə təqaüd veririk. Təqaüdün məbləği illik 600 manat təşkil edir. Təqaüd verilən tələbələr yerlərdə seçilib bizə təqdim edilir. Yəni ali məktəblərə məktub ünvanlanır, orada həmkarlar ittifaqı təşkilatı ilə birgə əlaçı, fəal tələbələr seçilir, bizə göndərilir, bizdə də komissiya baxır və təsdiq etdikdən sonra təqaüdlər verilir. İmkanımız daxilində gənclərə dəstək olmağa çalışırıq.
İmkanımız çatdığı qədər şəhid ailələrinə, aztəminatlı ailələrə, Qarabağ əlillərinə də kömək edirik, onlara da yollayış veririk. Əslində onlara yardım, yollayış başqa dövlət qurumu tərəfindən verilməlidir, ancaq bizə müraciət edəndə onları naümid geri qaytara bilmirik.
