Hər il müxtəlif nüfuzlu nəşrlər dünyanın və eləcə də ayrı-ayrı ölkələrin zəngin insanlarının (milyarder və ya milyonçular) siyahısını açıqlayır.
Məsələn, “Forbes” jurnalının son açıqlamsına görə, Rusiyanın 200 milyarderinin də yer aldığı siyahıda bir neçə azərbaycanlının da adı var. “Lukoil” şirkətinin rəhbəri, tanınmış azərbaycanlı iş adamı Vahid Ələkbərov 16,4 milyard dollarlıq sərvəti ilə bu siyahıda 4-cü yerdə qərarlaşıb. Digər azərbaycanlı biznes adamı, “Crocus Group”un rəhbəri Araz Ağalarov 1,8 milyard dollar dəyərində qiymətləndirilən sərvəti ilə 50-ci yerdə qərarlaşıb. Bu siyahıdakı son azərbaycanlı isə 1,4 milyard dollarlıq sərvəti ilə 69-cu yeri tutan Fərhad Əhmədovdur.
İngiltərənin məşhur «Knight Frank» konsaltinq şirkəti dünya ölkələri, o cümlədən Azərbaycan üzrə milyonçu insanların sayını sonuncu dəfə 2015-ci ildə açıqlayıb. “The Wealth Report” adlı araşdırmada qeyd edilir ki, 2015-ci il üçün Azərbaycanda 10 minə yaxın milyonçu olub. Araşdırmaya əsasən, Azərbaycanda 2015-ci ildə kapitalı 1 milyon dollardan çox olan 5600 nəfər, kapitalı 10 milyon dollardan çox olan 240 nəfər, kapitalı 30 milyonnan çox olan 87 nəfər, kapitalı 100 milyon dollardan çox olan 10 nəfər var. Ölkəmizdə milyarder isə qeydə alınmayıb.
Məqalədə qeyd olunur ki, 2005-2015-ci illər ərzində ölkəmizdə kapitalını artıran şəxslərin sayı 444 faiz artıb ki, bununla Azərbaycan Monqolustandan sonra zənginlərin sayının ən sürətlə yüksələn ölkələrdən biri sayılıb.
O dövrdə hətta neftin ucuzlaşması, manatın devalvasiyadan yararlanaraq varlanan şəxslərin sayı da az olmayıb. Böhranlı dövrdə yaşadığımız 2014-2015-ci illərdə ölkəmizdə zəngin insanların sayı 1 faiz artıb. Hesabatda bildirilir ki, 2005-ci ildə Azərbaycanda vəsaiti 1 milyon dollardan çox olan şəxslərin sayı 1000 nəfər, 10 milyon dollardan çox olanların sayı 40 nəfər, 30 milyondan çox olanarın sayı 16 nəfər, 100 milyon dollardan çox olanlar isə 2 nəfər təşkil edib. Şirkət qeyd edir ki, 2025-ci ilə kimi onların sayı 70 faiz artacaq. Ölkəmiz üzrə ən çox 1-10 milyon dollar arasında varidatı olanların sayı artıb.
2015-ci il ərzində dünyada 30 milyon dollar və daha çox kapitala malik olan varlıların ümumi sərvəti 20.8 trilyon dollardan 19.3 trilyon dollara qədər azalıb.
Multimilyonerlərin sayı isə 5500 nəfər azalıb. 2015-ci ilin sonlarına olan məlumata görə, dünyada şəxsi sərvətinin həcmi 30 milyon dollar və daha çox olan 187.5 min adam var. Ötən il belələrinin sayının azalması fond indekslərinin aşağı düşməsi, dünya daşınmaz əmlak bazarında vəziyyətin pisləşməsi, habelə neftin və digər xammalın kəskin ucuzlaşması ilə bağlıdır.
Hesabatda deyilir ki, son illər dünyada varlıların sayı sürətlə artdığından onların sayının ötən il 5.5 min nəfər azalması ümumi trendi dəyişməyib. Belə ki, 2015-ci ildə multimilyonerlərin sayı 2005-ci ildəkindən 61 faiz çoxdur.
Hesabata əsasən 2015-ci ilin sonlarında rəyi soruşulan varlıların yarıdan çoxu hesab edib ki, onların sərvəti qarşıdakı 10 ildə daha az olacaq. Latın Amerikasından olan varlıların hamısı, Rusiya və MDB respublikalarından olan varlıların isə 50 faizi belə düşünür. Verilən rəqəmlərin istinad mənbəyi göstərilmir.
Maraqlıdır ki, 2005-ci ildə Azərbaycanda “Vəzifəli şəxslər tərəfindən maliyyə xarakterli məlumatların təqdim edilməsi Qaydaları”nın təsdiq edilməsi haqqında qanun qəbul edilsə də, bu, icra olunmamış qalır. Hətta “Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında” qanunda məmurların özlərinin və ailə üzvlərinin gəlirlərinin bəyan edilməsi ilə bağlı öhdəlik qoyulsa da, indiyədək nəticəsi yoxdur...
Azərbaycandakı milyonçular kimlərdir...
Azərbaycandakı milyonçuların sayı ilə bağlı Dövlət Statsitika Komitəsinə ünvanlanan sorğuya cavab olaraq, qurumun İnformasiya və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri Rafael Süleymanov bildirib ki, bu, Komitə tərəfindən müşahidəsi aparılan göstəricilərin siyahısına daxil deyil. Yəni Azərbaycanda milyonçular rəsmən qeydiyyata alınmırlar...
Tanınmış iqtisadçı Rövşən Ağayev bildirib ki, Azərbaycanda əksər milyonçular əldə etdikləri sərvəti heç də qanuni yollarla qazanmayıblar. Buna görə də onlar rəsmən qeydiyyata alınmırlar:
“Onlar milyonçuya qanunsuz yollarla çevriliblər. Belə vəziyyətdə milyonçuların adının leqallaşdırılması cəmiyyətdə çox böyük qarşıdurmalar və qeyri-sabitliyə rəvac verər. Bir anlıq təsəvvür edin ki, hansısa nazirin övladının, kürəkəninin, eyni qaydada icra başçılarının sərvətinin tərkibi və həcmi barədə cəmiyyətə rəsmi məlumat təqdim edilir. Və məlum olur ki, bunların heç normal biznesi də yoxdu. Amma necə bəyan olunsun ki, bu qədər sərvət rüşvət və korrupsiya ilə toplanıb... Yəni milyonçuların rəsmi siyahısı o ölkələrdə cəmiyyət üçün leqal olur ki, həmin ölkələrdə sərvət və mülkiyyət leqal yollarla qazanılır. İkinci səbəb odur ki, milyonçular leqallaşsa, gərək öz statuslarına və rəsmi bəyan edilən sərvətlərinə uyğun vergi ödəsinlər. Amma bu qruplar ən çox vergidən yayınanlardır”.
“Milyonçular rəsmən bəyan olunsa, məsuliyyət ortaya çıxacaq”
R.Ağayev deyib ki, qanunvericlik vəzifəli şəxslərin biznes fəaliyyəti ilə məşğul olmasını qadağan edir:
“Bizdə bəzi vəzifəli şəxslər və deputatlar sahib olduqları biznes sayəsində milyonçudurlar. İndi onların milyonçu olduğu rəsmi bəyan edilirsə, mütləq hüquqi məsuliyyət ortaya çıxmalıdır. Milyonçuları rəsmi bəyan eləmək bir yana, hələ bizdə 2005-ci ildən qüvvədə olan qanun əsasında məmurların gəlir və əmlakının deklarasiyasına belə getmək istəmirlər”.
