Fevralın 6-da Türkiyə tarixində ən güclü və dağıdıcı zəlzələ baş verib.

FED.az xəbər verir ki, son məlumatlara görə, Türkiyənin 13 bölgəsini əhatə edən zəlzələdə ölənlərin sayı 6 min nəfərə çatır və bu göstərici hər saat dəyişərək artmaqdadır.

Qurbanların sayı da artır, indi onlar təxminən 6 min nəfərdir. FED.az indiyədək baş verən ən ölümcül 10 zəlzələni təqdim edir.

2023: Türkiyədə zəlzələ

Türkiyənin cənub-şərqində baş verən 7,8 bal gücündə zəlzələ mindən çox insanın həyatına son qoyub. Təcili yardım xidmətlərinin daxil olan məlumatları emal etməyə vaxtı yoxdur. Türkiyə prezidentinin sözlərinə görə, bu zəlzələ 1939-cu ildən bəri ən güclü zəlzələ olub.

Ölkə sakinləri zəlzələni yerli vaxtla saat 04:17-də hiss ediblər, yeraltı təkanların episentri Qaziantep şəhəri yaxınlığında, təxminən 18 kilometr dərinlikdə olub. Türkiyənin Fəlakət və Fövqəladə Halların İdarə Olunması Təşkilatının məlumatına görə, 40-dan çox yeraltı təkan qeydə alınıb.

Güclü təkanlar Suriya sərhədlərinə də çatıb. Orada 380-dən çox insan həlak olub. Ölkənin bu orqanları demək olar ki, hər saat yenilənir. Məlumdur ki, Hələb, Latakiya, Həma və Tartus da daxil olmaqla bir neçə əyalətin sakinləri də dağıdıcı zəlzələnin qurbanı olub.

Qaziantep, Kahramanmaraş, Hatay, Osmaniye, Adıyaman, Malatya, Şanlıurfa, Adana, Diyarbəkir və Kilis - sözün əsl mənasında xarabalıqlar içində 10 şəhər var.

Güclü yeraltı təkanlar hətta Türkiyənin paytaxtı və ölkənin digər şəhərlərində də hiss olunub, dalğalanmalar Kipr, Livan və Suriyada hiss olunub.

2011: Yaponiyanın Khons adasının şərq sahillərində zəlzələ

Bu, Yaponiyanın məlum tarixindəki ən güclü zəlzələdir. Zəlzələ Yaponiya sahillərindəki ən yaxın nöqtədən təxminən 70 km aralıda baş verib. İlkin hesablamalar göstərdi ki, sunami dalğalarının Yaponiyanın ilk təsirlənmiş ərazilərinə çatması 10-30 dəqiqə çəkib. Zəlzələdən 69 dəqiqə sonra sunami Sendai hava limanını su basdı.

Yaponiyada zəlzələ və sunami nəticəsində ölənlərin sayı rəsmi olaraq 15 892 nəfərdir. Yaponiyada baş verən zəlzələ nəticəsində dəymiş ziyan 16-25 trilyon yen (198-309 milyard dollar) səviyyəsində qiymətləndirilir.

2010: Haiti zəlzələsi

Əsas 7 ballıq təkandan sonra bir çox yeraltı təkanlar qeydə alınıb ki, onlardan 15-i 5-dən çox olub.2010-cu il martın 18-nə olan rəsmi məlumatlara görə, ölənlərin sayı 222570 nəfər olub, 311000 nəfər xəsarət alıb. Maddi ziyan 5,6 milyard avro dəyərində qiymətləndirilir.

2004: Hind okeanında zəlzələ

26 dekabr 2004-cü ildə Hind okeanında Sumatra adası yaxınlığında zəlzələ baş verdi. Sualtı zəlzələnin gücü, müxtəlif hesablamalara görə, 9,1-dən 9,3-ə qədər olub və həmçinin güclü sunamiyə səbəb olub.

Nəticədə Cənubi Afrikadakı Port Elizabeth zərər çəkdi. Rəsmilər qeyd ediblər ki, bəzi sahillərdə dalğaların hündürlüyü 20 m-dən çox olub.Müxtəlif mənbələrə görə, 300 minə qədər insan elementlərin qurbanı olub.

1988: Ermənistanda zəlzələ, Spitak

1988-ci il dekabrın 7-də Ermənistan SSR-in şimal-qərbində Spitak şəhərində Sovet İttifaqı tarixində ən dağıdıcı zəlzələ baş vermiş, 25 min nəfər həlak olmuşdur. Rəsmi məlumatlara görə, 140 minə yaxın insan əlil olub, 514 min nəfər isə evsiz qalıb.

Yeraltı təkanların gücü 6,8 bal olub. Spitak və yaxınlıqdakı digər 58 rayon sağ qalmadı və dağıdıldı. Fövqəladə vəziyyətdən ümumi zərər təxminən 10 milyard sovet rublu təşkil etdi.

Ermənistandakı zəlzələ zamanı Azərbaycandan da xilasedicilər köməyə getmiş və təyyarə qəzası nəticəsində həlak olmuşdular. Amma bu dəstəyə baxmayaraq nankor ermənilər Azərbaycana hücum edərək torpaqları işğal etmişdilər. 

1976: Çin zəlzələsi, Tangshan

Zəlzələ iyulun 28-də Pekindən 160 km aralıda baş verib, yeraltı təkanların maqnitudası 8,2 olub. Yerli hakimiyyət orqanlarının məlumatına görə, qurbanların sayı 255 min nəfərə çatıb. Digər mənbələrə görə, demək olar ki, 655 min nəfər həlak olub.Səma imperiyasının paytaxtında da əhəmiyyətli dağıntılar qeydə alınıb.

1970: Peruda zəlzələ, Çimbote

31 may 1970-ci ildə Sakit okeanda 60 km-dən çox dərinlikdə 7,9 bal gücündə zəlzələ baş verdi. Perunun bəzi şəhər və qəsəbələrində yeraltı təkanlar sürüşmələrə səbəb olub. Sakinlərin təxminən 70%-i dağıntılar altında diri-diri basdırılıb. Yalnız 300 sakin sağ qala bilib. Təbii fəlakətdən dəyən ziyan 260 milyon dolları ötüb.

1960: Çili zəlzələsi

Zəlzələ xalq arasında Böyük Çili zəlzələsi kimi tanınan mayın 22-də baş verib.

Daha sonra yeraltı təkanların gücü 9,5 bal olub. Zəlzələ dalğaları 10 m hündürlüyə çatan sunamiyə səbəb olub.1655 nəfər təbii fəlakətin qurbanı olub, 3 minə yaxın insan yaralanıb, daha 2 milyon insan evsiz qalıb, dəyən ziyan yarım milyard dollar təşkil edib.

Sunaminin əks-sədası zəlzələ mərkəzindən təxminən 10 000 km aralıda yerləşən Havay adalarının Hilo şəhərinə çatıb və böyük dağıntılara səbəb olub. Nəhəng dalğalar Yaponiya və Filippin sahillərinə də çatıb.

1939: Türkiyədə zəlzələ, Ərzincan

Dekabrın 27-də 7,8 bal gücündə güclü zəlzələ baş verib. Bu zəlzələ indiyə qədər müşahidə edilən ən güclü zəlzələ hesab olunur. O zaman təxminən 33 min insan öldü. Zəlzələnin episentri Ərzincan şəhəri yaxınlığında yerləşib. Yerin titrəməsi 52 saniyədən bir qədər az davam edib. Güclü təkanlar Qara dəniz sahillərini vuran hündürlüyü 1 ilə 3 m arasında olan sunaminin yaranmasına səbəb olub.

1948: Türkmənistan SSR, Aşqabadda zəlzələ

Oktyabrın 5-də 7,3 bal gücündə dağıdıcı zəlzələ baş verib. Element paytaxta və yaxınlıqdakı kəndlərə ciddi ziyan vurub, qonşu İranın Dərregəz kəndinə də təsir edib. Ölənlərin sayı 110 min nəfərə çatıb.

İlk şok gecə gec saatlarda baş verdi, bütün sakinlər yatmışdı. 10 saniyə ərzində şəhər praktiki olaraq yer üzündən silindi. Aşqabadın xarici aləmlə əlaqəsi kəsilib, rabitəsiz, dərmansız və nəqliyyatsız idi. Fəlakətin nəticələrindən sonra şəhər təmizlənib, zərərçəkənlərin çoxu qonşu Azərbaycan və Özbəkistana göndərilib.

1923: Yaponiyada zəlzələ, Kanto

Yaponiyanın Kanto bölgəsində sentyabrın 1-də zəlzələ baş verib, maqnitudası 8,3-ə çatıb. Elementlər Tokionu və Yokohamanı demək olar ki, tamamilə məhv etdi.

Rəsmi məlumatlara görə, ölənlərin sayı 174 min nəfərdir. Təxminən 542 min nəfər itkin düşüb. Zərərçəkənlərin sayı təxminən 4 milyon nəfər olub. 694 000 ev və digər tikililərdən təxminən 381 000-i tamamilə və ya qismən dağılıb.