Bu gün Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankının 2024-cü ilin yekunları üzrə Maliyyə Sabitliyi Hesabatını dərc edib.
Palata: Bəzi publik hüquqi şəxslər büdcə vəsaitlərini banklara depozit yerləşdirilib
FED.az xəbər verir ki, hesabatda bank sektorunda təmərküzləşmə barədə məlumatlar da yer alıb.
Qeyd edilib ki. ötən ilin sonu ilə müqayisədə aktivlər üzrə təmərküzləşmədə müəyyən qədər azalma olsa da, depozit və kredit portfelləri üzrə təmərküzləşmədə artım müşahidə olunur.
"Beynəlxalq təcrübədə də geniş istifadə olunan HHI1 indeksinə əsasən cari ilin sonuna kredit portfeli üzrə təmərküzləşmə ötən ilin sonu ilə müqayisədə 61 vahid artaraq 1207 təşkil etmişdir. Depozit portfeli üzrə təmərküzləşmə indeksi isə ötən ilin sonu ilə müqayisədə 64 vahid artaraq 1653 təşkil etmişdir. Aktivlər üzrə HHI indeksi göstəricisi 30 vahid azalaraq 1474 təşkil etmişdir. Beləliklə, bank sistemində kredit portfelinə əsasən aşağı səviyyədə təmərküzləşmə, depozit portfelinə əsasən isə orta səviyyədə təmərküzləşmə mövcuddur. Aktivlərin ümumi məbləğinə əsasən isə bank sektoru aşağı və orta təmərküzləşmə sərhədindədir", - hesabatda bildirilir.
Hesabatda bildirilir ki, ən böyük 3 bankın sistem üzrə bazar payının dinamikası da 2024-cü ildə həm kredit, həm də depozit portfeli üzrə təmərküzləşmənin artdığını göstərir. Belə ki, 2023-ci illə müqayisədə ən böyük 3 bankın kredit portfeli üzrə bazar payı 1.7 faiz bəndi artaraq 54.1%, depozit portfeli üzrə bazar payı isə 1.8 faiz bəndi artaraq 67.4% təşkil etmişdir. Aktivlər üzrə isə ən böyük 3 bankın bazar payında nəzərəçarpan dəyişiklik olmamışdır. Bank sektoru üzrə təmərküzləşmə Mərkəzi Bank tərəfindən daim diqqətdə saxlanılır.
HHİ indeksi beynəlxalq təcrübədə bazarlarda rəqabətliliyin səviyyəsi və təmərküzləşməni qiymətləndirmək üçün istifadə olunur. Amerika Birləşmiş Ştatların Ədliyyə departamentinin təcrübəsinə əsasən bu indeks əsasında bazarlar 3 hissəyə ayrılır: aşağı səviyyədə təmərküzləşmiş bazarlar (HHİ<1500), orta səviyyədə təmərküzləşmiş bazarlar (1500<hhİ<2500), yüksək="" səviyyədə="" təmərküzləşmiş="" bazarlar="" (hhİ="">2500). HHİin dəyəri 0-10000 arasında dəyişir.</hhİ<2500),>
Təmərküzləşmə (bir yerə toplanmaq, yığılmaq, cəmləşmək) dedikdə bazarın mühüm bir hissəsinin bir və ya bir neçə subyekt tərəfindən idarə edilməsi başa düşülür. Adətən təmərküzləşmələr bazar göstəricilərinə və rəqabət vəziyyətinə müsbət təsir göstərmir. Belə ki, təmərküzləşmələr bazarda konsentrasiyanın (bazarda fəaliyyət göstərən şirkət sayının azalması) artması, bununla da effektiv rəqiblərin sayının azalması, bazara giriş maneələrinin yaradılması və innovasiyalara stimulun azalması kimi mənfi nəticələrə səbəb ola bilər.
