Əmək məzuniyyəti - işçinin normal istirahəti, əmək qabiliyyətinin bərpası, sağlamlığının mühafizəsi və möhkəmləndirilməsi üçün işdən ayrılmaqla öz mülahizəsi ilə istifadə etdiyi müddəti Əmək Məcəlləsində nəzərdə tutulandan az olmayan istirahət vaxtıdır. Əmək məzuniyyətinin müddəti təqvim günü ilə hesablanır. Bəs müəllimlərin məzuniyyət günləri nə qədərdir və buna görə nə qədər ödəniş ala bilərlər? 

Yeni işə qəbul olunan işçi ödənişsiz məzuniyyətdən istifadə edə bilərmi?

FED.az xəbər verir ki, suallara əmək qanunvericiliyi üzrə ekspert Nüsrət Xəlilov aydınlıq gətirir. 

1. Pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olanların əmək məzuniyyəti

Əmək Məcəlləsinin 118-ci maddəsi pedaqoji və elmi fəaliyyətlə məşğul olan işçilərin əmək məzuniyyətlərinin müddətlərini tənzimləyir. Həmin maddəyə əsasən, aşağıdakı işçilərə əmək məzuniyyəti 56 təqvim günü müddətində verilməlidir:

a) illik normanın üçdə bir hissəsindən az olmamaqla pedaqoji iş aparan təhsil müəssisələrinin rəhbər işçilərinə, tərbiyəçilərinə, təlimatçılarına, dərnək və musiqi rəhbərlərinə, konsertmeysterlərə, akkompaniatorlara, xormeysterlərə və başqa musiqi işçilərinə;

b) bütün ixtisas və adlardan olan müəllimlərə (məşqçi müəllimlərdən başqa);

c) uşaq birliyi rəhbərlərinə, magistrlərinə, praktik psixoloqlara, loqopedlərə, surdopedaqoqlara;

ç) təhsil müəssisələrinin tərbiyəçilərinə (ümumi təyinatlı internat tipli ümumtəhsil məktəblərinin, internat tipli liseylərin, internat tipli gimnaziyaların, inteqrasiya təlimli internat tipli ümumtəhsil məktəblərinin, xüsusi ümumtəhsil məktəblərinin, internat tipli xüsusi ümumtəhsil məktəblərinin və internat tipli sanator ümumtəhsil məktəblərinin tərbiyəçilərindən başqa), eşitmə kabinetlərinin təlimatçılarına, dərnək rəhbərlərinə, hərbi rəhbərlərə, bədən tərbiyəsi rəhbərlərinə;

d) sosial müdafiə orqanlarının və tibb müəssisələrinin bilavasitə pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olan işçilərinə;

e) elmi müəssisə və təşkilatların, habelə ali təhsil müəssisələrinin elmi tədqiqat bölmələrinin elmlər doktoru elmi dərəcəsi olan əməkdaşlarına, rəhbərlərinə və onların elmi işlər üzrə müavinlərinə, elmi katiblərinə;

ə) müvafiq elmi şuranın qərarı əsasında müstəqil elmi tədqiqat işləri aparan elmi işçilərə.

Aşağıdakı işçilərə əmək məzuniyyəti 42 təqvim günü müddətində verilməlidir:

a) uşaq evlərinin, məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin rəhbər işçilərinə, tərbiyəçilərinə, tərbiyəçi-müəllimlərinə, metodistlərə, defektoloqlara, loqopedlərə, musiqi rəhbərlərinə, psixoloqlara;

b) metodika kabinetlərinin və mərkəzlərinin rəhbərlərinə, metodistlərinə və təlimatçılarına;

c) ümumi təyinatlı internat tipli ümumtəhsil məktəblərinin, internat tipli liseylərin, internat tipli gimnaziyaların, inteqrasiya təlimli internat tipli ümumtəhsil məktəblərinin, xüsusi ümumtəhsil məktəblərinin, internat tipli xüsusi ümumtəhsil məktəblərinin və internat tipli sanator ümumtəhsil məktəblərinin tərbiyəçilərinə;

ç) məktəbdənkənar uşaq müəssisələrinin dərnək rəhbərlərinə, kütləvi işçilərinə;

d) məşqçi müəllimlərə;

e) elmi müəssisə və təşkilatların, habelə ali təhsil müəssisələrinin elmi tədqiqat bölmələrinin fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi olan əməkdaşlarına, rəhbərlərinə və onların elmi işlər üzrə müavinlərinə, elmi katiblərinə.

Maddədən göründüyü kimi, bütün ixtisas və adlardan olan müəllimlərə əmək məzuniyyəti 56 təqvim günü müddətinə verilməlidir.

2. Müəllimlərin əmək məzuniyyətindən istifadə etmək hüququ

Əmək Məcəlləsinin 131-ci maddəsinin tələblərinə əsasən, işçinin birinci iş ili üçün əmək məzuniyyətindən istifadə etmək hüququ əmək müqaviləsinin bağlandığı andan etibarən altı ay işlədikdən sonra əmələ gəlir. İşçiyə altı ay işlədikdən sonra birinci iş ili bitənədək əmək məzuniyyəti ərizəsi əsasında işəgötürənlə razılaşdırıldığı vaxtda verilə bilər. İşçiyə işin ikinci və sonrakı illəri üçün məzuniyyət işəgötürənlə qarşılıqlı razılıqla müəyyən edilən vaxtda verilə bilər.

Göründüyü kimi, məzuniyyət işçinin və işəgötürənin qarşılıqlı razılığı əsasında müəyyən olunmuş vaxtda verilir. Lakin bilavasitə təlim-tədris prosesində iştirak edən pedaqoji işçilərə işə girdikləri vaxtdan asılı olmayaraq, əmək məzuniyyətləri, bir qayda olaraq, məktəblərdə yay tətili dövründə verilir.

Misal 1: Riyaziyyat müəllimi 2025-ci ilin mart ayında işə qəbul olunub. O, məzuniyyət hüququndan nə vaxt istifadə edə bilər?

Qeyd etdiyimiz kimi, bilavasitə təlim-tədris prosesində iştirak edən pedaqoji işçilərə əmək məzuniyyəti işə girdikləri vaxtdan asılı olmayaraq, məktəblərdə yay tətili dövründə verilir. Bu baxımdan, o, ilk iş ilində altı ay işləməyi gözləmədən yay tətili dövründə əmək məzuniyyətindən istifadə edəcəkdir. Müəllim işə girdiyi vaxtdan asılı olmayaraq, 1 iyul 25 avqust tarixləri aralığında 56 təqvim günü müddətinə əmək məzuniyyətində olacaqdır.

3. Müəllimlərin əmək məzuniyyətinin hesablanması qaydası

Məzuniyyət dövründə işçiyə orta əməkhaqqı ödənilir. Məzuniyyət dövrü üçün orta əməkhaqqının hesablanması qaydası Əmək Məcəlləsinin 140-cı maddəsində müəyyən olunub. Həmin maddəyə əsasən, məzuniyyət vaxtı üçün işçiyə ödənilən orta əməkhaqqı onun hansı iş ili üçün verilməsindən asılı olmayaraq, məzuniyyətin verildiyi aydan əvvəlki 12 təqvim ayının orta əməkhaqqına əsasən müəyyən edilir.

Misal 2: 5 ildir eyni məktəbdə müəllim işləyən şəxsin cari tədris ilində gəlirləri aşağıdakı kimi olub:

Qeyd etmişdik ki, məzuniyyət dövrü üçün orta əməkhaqqı məzuniyyətin verildiyi aydan əvvəlki 12 təqvim ayının orta əməkhaqqına əsasən müəyyən edilir. Müəllim 2024-cü il iyulun 1-dən avqustun 26-dək əmək məzuniyyətində olub və ona məzuniyyət dövrü üçün 2.200 manat orta əməkhaqqı hesablanıb ödənilib. Ödənilmiş orta əməkhaqqının 1.217,86 manatı iyul ayına, 982,14 manatı isə avqust ayına düşən məzuniyyət günlərinin orta əməkhaqqıdır. Avqust ayında işçiyə işlədəyi günlər üçün 135 manat əməkhaqqı ödənilib.

Ardı var