En büyük ticari ve stratejik ortağımız olan Türkiye ile Azerbaycan arasında banka işlemleri hacmi de büyüktür. Bu işlemlerin büyük bölümü Türk bankaları tarafından gerçekleştirilmektedir. Kardeş ülke Azerbaycanın banka piyasasında iki banka ile temsil olunmaktadır. Bunlar %100 Türk sermayeli Ziraat Bankası Azerbaycan ve Yapı Kredi Bankası Azerbaycandır. Peki Türkiyenin hangi bankası Azerbaycanda daha başarılıdır? FED.az iki bankanın da faailiyetini finansal göstergeler doğrultusunda kıyasladı.

Azeri versiyon: Azərbaycanda hansı türk bankı daha uğurludur? – YAPI KREDİ VƏ YA ZİRAAT

 
15 senelik tarihi fark
Yapı Kredi Bankası Azerbaycanda daha önceden – 2000 yılından faaliyette bulunmaktadır. Ziraat Bankası Azerbaycan sadece 3 sene önce – 2015 yılından işe başlamıştır. Gerçi, daha 1996 yılından Ziraat Bankası %12,37’lik payla Azerbaycanın ilk devlet bankası Azer-Türk Bankın hissedarlarından biri idi.

Yapı Kredi Bankası Azerbaycan A.Ş. nüfuz sahibi “Unicredit” (İtalya) ve “Yapı ve Kredi Bankası A.Ş” (Türkiye) bankalarına bağlı bankadır. İlk yıllarda bankanın gelişimi büyük hızla devam etti. Her iki ülkenin ekonomik kalkınma hızı aynı zamanda banka sektörü  ve uluslararası banka işlemleri dinamiğinde pozitif etki yarattı. Bu potansiyeli gören Türkiyenin devlet bankası - Ziraat Bankası da bağımsız olarak Azerbaycanın banka sektöründe temsil olunmaya karar verdi.

Banka önce Azer-Türk Bankasında büyük hisse almak istedi, fakat bununla ilgili izin alınamadıkda bağımsız olarak banka hizmetleri sunmak için Merkez Bankasından ilgili lisansı aldı. Böylece, 2015 yılında Azerbaycanda devalüasyonun neden olduğu ciddi mali kriz döneminde Ziraat Bankası Bakü’de faaliyete başladı.

İki bankanın da Türkiye ve Azerbaycan arasında ticaret cirosunda, yatırımda büyük önemi vardır ve Türk-Azerbaycan işadamlarının ülkelerarası banka işlemlerinde çeşitli payları paylaşmaktadırlar.
 
“Yapı Kredi”nin elemanlarını «elinden kaptı»

Tabii ki, ikinci bir Türk bankasının, özellikle de devlet bankasının faaliyete başlaması Yapı-Kredi Bankası Azerbaycan’ın müşterisi olan bir kısım Türk işadamının banka seçimini değişdi. Hatta şu anda  Ziraat Bankası Azerbaycan’da çalışan elemanların yüzde 80’i zamanında Yapı Kredi Bankası Azerbaycan’da çalışmış kişilerdir.

Böylece, ikinci Türk bankasının ortaya çıkması ile hem müşteriler, hem de elemanlar paylaşıldı.
Şu anda bankaların durumu nasıldır? Bu amaçla her iki bankanın 2015 yılı bilançosu ve  2017-2018 yılının ilk çeyreğine ilişkin finansal göstergelerini kıyaslamaya çalışacağız.
 
Devalüasyondan kim kaybetti, kim kazandı? – 2015 yılı

Ülke ekonomisi ve banka sektörü için kritik olan 2015 yılına Yapı Kredi Bankası Azerbaycan ve Ziraat Bankası Azerbaycan farklı durumlarda girdiler.

2015 yılında Yapı Kredi Bankası Azerbaycan 477 milyonluk varlıklara sahip iken, piyasaya yeni girmiş Ziraat Bankası Azerbaycan 90 milyon manat tutarında varlıklara sahip idi. Fakat mali yılın sonunda Yapı Kredi Bankası Azerbaycan 38 bin manatlık kar elde ederken, Ziraat Bankası 3 milyon 311 bin manatlık karı açıkladı. Tabii ki, burada Ziraat Bankasının piyasaya girdiği dönemde devalüasyon olduğunu ve bankanın risklere karşın hassas ve tedbirli davranmasını da dikkate almak gerekir. Artık 15 sene Azerbaycan piyasasında olan Yapı Kredi Bankası ise diğer bankalar gibi devalüasyondan zarar gördü ve bankanın sorunlu kredi portföyü arttı. Sonuçta kredilere ilişkin rezerv ayırması da arttı, bu da bankanın gelir rakamlarında düşüşe neden oldu.
 
Yapı Kredi Bankası Azerbaycan ve Ziraat Bankası Azerbaycan (2015)

 
1 sene içinde neler değişdi? – 2016 yılı
 
2015 yılı Aralık devalüasyonundan sonra Azerbaycanın bütün bankalarında olduğu gibi Türk bankalarının Azerbaycanda olan şubeleri de zarar gördü. Ayrı ayrı dikkat edersek, Yapı Kredi Bankası Azerbaycan’ın varlıklarında kayda değer azalmanın olması ve 3 ayın sonunda 10 milyonluk zararın açıklanması bu bankaya olumsuz etkilerin daha güçlü olduğunu ortaya çıkardı.
 
Çünkü kredi portföyü daha büyük olan Yapı Kredi Bankası Azerbaycan kredilerin zamanında geri ödenmemesi sorunu ile karşılaştı. Bankadan mevduatların geri çekilmesi durumu az olsa da, rezerv ayırmalarını arttırmağa, pasif ve muhafazakar bankacılık faaliyetine geçmesine neden oldu. 2016 yılı itibariyle konsolide denetim sonuçları da yıl boyunca bu eğilimin devam ettiğini gösterdi. Bankanın varlıkları 17 milyon manat azaldı, sonuçta Yapı Kredi Bankası 3 milyon 121 bin manat tutarında zarar açıkladı.
 
Ziraat Bankası Azerbaycan ise “sorunlu kredi dert”i olmadığı için aksine, varlıklarının artması ile öne çıktı. 2016 yılının ilk çeyreğinde bankanın varlıkları 90 milyon manatdan 114 milyon manata yükseldi, kredi portföyü ise 10 milyondan 20 milyona arttı. Artış mevduat portföyünde ve özsermayede de gözlemlendiğinden bankanın dinamik gösterdiğini söylemek mümkündür. Sonuç ise yıl sonu artış eğilimini ortaya çıkardı. Denetim raporuna göre, Ziraat Bankasının varlıkları 89 milyon 406 bin manatdan 130 milyon 819 bin manata yükseldi. Genel olarak, banka sektöründe kredi hareketliliği azaldığı halde, Ziraat Bankası Azerbaycan 2016 yılının nihai raporunda 5 kat daha çok artışı belirledi: müşterilere verilmiş kredi ve avanslar 53 milyon 724 bin manata yükseldi.

Bankaların karında azalmalar ortaya çıksa da Türkiyenin devlet bankası 2016 yılının sonucunda geçen yılın aynı dönemi ile kıyasla 2 milyon 662 bin manat kar artışı elde ederek 5 milyon 973 bin manat nihai rakam açıkladı.
 
Yapı Kredi Bankası Azerbaycan ve Ziraat Bankası Azerbaycan (2016)

 
 
Varlıkların ters eğilimi – 2017 yılı
 
Ziraat Bankası Azerbaycan 2017 yılına ilişkin denetim raporlarını açıklasa da, Yapı Kredi Bankası Azerbaycan henüz bu raporları sunmamıştır. Denetim raporunun son çeyreğin rakamlarına daha yakın olduğunu dikkate alarak, bu nedenle mali rakamları Ziraat Bankasının nihai raporunu, Yapı Kredi Bankası Azerbaycan için ise 2017 yılının son çeyreğini baz alarak inceleyeceğiz.
 
İlginç olan, Yapı Kredi Bankası Azerbaycan 2017 yılının sonunda 10 milyon 110 bin manatlık kar açıkladı. Kar yapısına dikkat edersek, bu yılda bankının faiz gelirlerinin çeyrekler geçtikce arttığını gözlemleyebiliriz. Bu şu anlama geliyor, bankanın kredi portföyünde olumlu ilerlemeler ve gecikmiş kredilere ilişkin faiz ödemeleri ödenmeye başlamıştır. Çünkü artış başka türlü açıklanamaz, şöyle ki, kredi portföyü hacmi azalmaktadır.    
Rakamları kıyaslarsak, Yapı Kredi Bankası Azerbaycan’ın kredi portföyü 2016 yılına kıyasla 39 milyon manat azalmıştır. Banka varlıkları ise 33 milyon manat azalmış ve 427 milyon manata inmiştir. Azalma eğilimi yükümlülüklerde de gözlemlenmektedir, yalnız özsermayede yaklaşık 8 milyon manat yükselme kaydedilmiştir.
 
Ziraat Bankası varlıkları ise 2017 yılında 34 milyon manat artış göstererek, 184 milyon manata yükselmiştir. Artış eğilimi kredi portföyü, yükümlülükler, özsermaye göstergelerini de kapsar. Yükümlülüklerin artışında müşteri hesaplarının artması önemli yere sahiptir.
Ziraat Bankası Azerbaycan’ın yalnız yıllık gelirinde 1 milyon manatlık azalma kaydedilmiştir. Yani yıl sonunda banka 4 milyon manat kar açıkladı. Bunun nedeni ise son çeyrekte bankanın varlıklara ilişkin rezerv ayırmalarına daha fazla kaynak çekmesi olmuştur.
 

Yapı Kredi Bankası Azerbaycan ve Ziraat Bankası Azerbaycan (2017) 

 
Kredilerin farklı eğilimi – 2018 yılı (1.Çeyrek)
Bu yılın ilk çeyreğinin sonuçlarına göre, Ziraat Bankası Azerbaycan’ın varlıkları 2017 yılının aynı dönemine kıyasla %47 yükselerek 222 milyona ulaşmıştır. Yapı Kredi Bankası Azerbaycan’ın varlıkları ise %8 azalarak 411 milyon manata inmiştir. Ziraat Bankası Azerbaycan yükümlülüklerinde ve kredi portföyünde her şeye rağmen pozitif dinamik göstermeye devam etmiştir. Şöyle ki, mevduatların da dahil olduğu yükümlülükler portföyü %73, kredi portföyü ise %46 artmıştır. Yapı Kredi Bankası Azerbaycan ise iki göstergede de azalma eğilimini devam ettirmiştir. Bankanın kredi portföyü 1 yıl içinde %24 azalarak 144 milyona, yükümlülükleri ise %19 azalarak 337 milyona inmiştir. Ziraat Bankası Azerbaycan bu yılın ilk çeyreğinde 1 milyon 692 bin manat kar açıklarken, Yapı Kredi Bankasının karı 660 bin manata inmiştir. 
 
Yapı Kredi Bankası Azerbaycan ve Ziraat Bankası Azerbaycan (2018/1)

 
 Yapı Kredi Bankası Azerbaycan ve Ziraat Bankası Azerbaycan - VARLIKLAR
(bin manat)  

 
Yapı Kredi Bankası Azerbaycan ve Ziraat Bankası Azerbaycan - KREDİLER
(bin manat) 

 
  Yapı Kredi Bankası Azerbaycan ve Ziraat Bankası Azerbaycan - YÜKÜMLÜLÜKLER
(bin manat)   

 
 
Yapı Kredi Bankası Azerbaycan ve Ziraat Bankası Azerbaycan - ÖZSERMAYE
(bin manat)  

 
 Yapı Kredi Bankası Azerbaycan ve Ziraat Bankası Azerbaycan – KAR (bin manat)