Nazirlər Kabineti İşsizlikdən sığorta ödənişinin verilməsi qaydasını təsdiqləyib. FED.az xəbər verir ki, 2018-ci il yanvarın 1-dən qüvvəyə minən qaydada Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (ƏƏSMN) yanında Dövlət Məşğulluq Xidmətinin yerli orqanları tərəfindən sığorta ödənişi almaq hüququ olan şəxslərə sığorta ödənişinin hesablanması və ödənilməsini müəyyən edir.
Qaydalara görə, işsizlikdən sığorta ödənişi yalnız iş yerindən ixtisara düşməsi və ya işlədiyi təşkilatın ləğv olunması nəticəsində işsiz qalaraq Məşğulluq Xidmətində işsiz kimi qeydiyyata alınan şəxslərə veriləcək.
Həm əsas, həm də əlavə iş yerləri olan işçinin əmək münasibətlərinə müxtəlif zamanlarda xitam verildiyi halda, onun sığorta ödənişini almaq hüququ sonuncu iş yeri üzrə, eyni gündə xitam verildiyi halda isə əsas iş yeri üzrə dövlət orqanının və ya hüquqi şəxsin ləğv edilməsi və ya işçilərin sayının və ya ştatların ixtisar edilməsi nəticəsində əmək münasibətlərinə xitam verildiyi halda yaranır.
Sığorta ödənişinin təyin edilməsi şərtləri və müddəti
Sığorta ödənişi almaq hüququ olan şəxslərə sığorta ödənişinin təyin olunması şərtləri və müddəti “İşsizlikdəın sığorta haqqında” Qanunun 13-cü maddəsi ilə tənzimlənir.
Sığorta ödənişinin verilməsinə və ya verilməsinin dayandırılmasına, ödənişin məbləğinin dəyişdirilməsinə səbəb ola biləcək hallardan biri baş verdikdə, sığorta ödənişi təyin edilən şəxs bu barədə 10 (on) iş günündən gec olmayaraq Xidmətə məlumat verməlidir.
Sığorta ödənişinin təyin edilməsindən imtina
“Məşğulluq haqqında” Qanuna uyğun olaraq işsiz kimi qeydiyyata alınmaq hüququ olmayan şəxslərə sığorta ödənişi təyin edilmir.
Sığorta ödənişinin hesablanması
Sığorta ödənişini almaq hüququna malik olan və işsizliyin başlanmasından əvvəlki 24 təqvim ayı ərzində 12 təqvim ayından çox, lakin ən azı 3 il sığorta stajına malik əmək qabiliyyətli şəxslər üçün sığorta ödənişi sığorta stajından asılı olaraq onun itirilmiş orta aylıq əməkhaqqının məbləğinə aşağıdakı faiz dərəcələri tətbiq olunmaqla hesablanır:
1. sığorta stajı 3 ildən 5 ilə qədər olduqda – 50 faiz;
2. sığorta stajı 5 ildən 10 ilə qədər olduqda – 55 faiz;
3. sığorta stajı 10 ildən yuxarı olduqda – 60 faiz.
Sığorta ödənişinin hesablanması üçün sığortaolunanın itirilmiş orta aylıq əməkhaqqı onun “Məşğulluq haqqında” Qanunla müəyyən olunmuş qaydada işsiz kimi qeydiyyata alınmasından əvvəlki 12 təqvim ayının əməkhaqqının cəmlənmiş məbləğini 12-yə bölməklə tapılır.
Sığortaolunan əvvəlki 12 təqvim ayının bütün aylarını tam işləmədikdə (lakin işsiz kimi qeydiyyata alınmasından əvvəlki 24 təqvim ayı ərzində 12 təqvim ayından az olmayan müddətə sığorta stajına malikdirsə), sığortaolunanın itirilmiş orta aylıq əməkhaqqının məbləği onun əvvəlki 24 təqvim ayı ərzində faktiki tam işlədiyi aylarda hesablanmış əməkhaqqının cəmlənmiş məbləğinin faktiki tam işlədiyi ayların sayına bölünməsi yolu ilə hesablanır.
Sığorta ödənişinin hesablanması üçün orta aylıq əməkhaqqının hesablanması məqsədi ilə işəgötürənlər Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin Mərkəzləşdirilmiş İnformasiya Sistemində (bundan sonra – MİS) dövlət orqanının və ya hüquqi şəxsin ləğv edilməsi və ya 3 işçilərin sayının və ya ştatların ixtisar edilməsi nəticəsində əmək münasibətlərinə xitam verildiyi halda, bu Qaydaya əlavə olunmuş formada məlumatı tərtib edərək gücləndirilmiş elektron imza ilə təsdiq etməlidirlər. Sığorta ödənişi sığortaolunanların işsiz kimi qeydiyyata alındığı aydan sonrakı ayın ilk günündən hesablanır.
Himayəsində 18 yaşa çatmamış uşaq olan (əyani təhsil alan tələbələr və şagirdlər təhsili bitirənədək, lakin 23 yaşından çox olmamaqla) şəxslərin (ər-arvadın hər ikisinə sığorta ödənişi təyin edildikdə, onlardan birinin) əsas sığorta ödənişinin məbləği hər uşağa görə sığorta ödənişinin 5 faizi, lakin ümumilikdə 20 faizindən çox olmamaq şərtilə artırılır.
Sığorta ödənişinin məbləği Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən müəyyən olunan əvvəlki ildə ölkə üzrə orta aylıq əməkhaqqı məbləğindən çox və minimum sığorta ödənişi məbləğindən az ola bilməz. Sığorta ödənişini almaq hüququna malik olan və işsizliyin başlanmasından əvvəlki 24 təqvim ayı ərzində 12 təqvim ayından az, lakin ən azı 3 il sığorta stajı olan əmək qabiliyyətli şəxslərə sığorta ödənişi minimum məbləğdə təyin edilir. Minimum sığorta ödənişi minimum aylıq əməkhaqqı məbləğinə bərabər tutulur.
Sığorta ödənişinin ödənilməsi
Sığorta ödənişini almaq hüququna malik olan şəxs dövlət orqanının və ya hüquqi şəxsin ləğv edilməsi və ya işçilərin sayının və ya ştatların ixtisar edilməsi nəticəsində əmək münasibətlərinə xitam verildiyi aydan sonrakı ayda MİS-in “Məşğulluq Alt Sistemi"nə (bundan sonra - MAS) işsiz kimi qeydiyyata alınması üçün müraciət edərək müəyyən edilmiş qaydada qeydiyyata alındıqdan sonra sistemdə yerləşdirilmiş ərizəni təsdiq edir.
Sığorta ödənişini almaq hüququ olan şəxsin müraciəti MAS tərəfindən 10 gün ərzində baxılaraq, sığorta ödənişinin təyin edilməsi və ya təyin edilməsindən imtina edilməsi barədə qərar çıxarılır. Sığorta ödənişinin təyin edilməsi və ya təyin edilməsindən imtina edilməsi barədə məlumat bu Qayda ilə müəyyən edilmiş formada sığorta ödənişi alan şəxsin elektron kabinetində yerləşdirilir və (və ya) ismarıc ərizədə qeyd edilmiş mobil telefon nömrəsinə göndərilir.
İlk dəfə təyin olunan sığorta ödənişi işsizlik müddətinin davamlılığına uyğun olaraq aşağıdakı faiz dərəcələrinə mütənasib şəkildə, lakin minimum sığorta ödənişinin məbləğindən az olmayaraq ödənilir:
ilk 2 təqvim ayı üçün - 100 faiz;
3-4-cü təqvim ayları üçün - 80 faiz;
5-6-cı təqvim ayları üçün - 70 faiz.
Təkrar müraciət zamanı minimum sığorta ödənişi ödənilir. Bu halda təkrar sığorta ödənişini almaq hüququ olan şəxs yuxarıda göstərilən qaydada MAS-a müraciət etməlidir.
Təkrar müraciət zamanı təyin olunan sığorta ödənişi 3 ay müddətində hər ay üçün bərabər məbləğdə ödənilir.
Əsas sığorta ödənişinə əlavə əsas sığorta ödənişi ilə birlikdə ödənilir.
“İşsizlikdən sığorta haqqında” Qanunun 18-ci maddəsində göstərilən səbəblərdən sığorta-olunana artıq ödənilmiş sığorta ödənişi könüllü qaydada Xidmətə qaytarılmalıdır, bundan imtina edilərsə, bu barədə mübahisəyə məhkəmə qaydasında baxılır.
Xidmətin yerli orqanları sığorta ödənişinin təyin edilməsi və ödənişinin dayandırılması haqqında qərarlara əsasən vətəndaşın əmək kitabçasında qeydlər aparırlar.
Sığorta ödənişinin verilməsi qaydasının icrasına nəzarət
Sığorta ödənişinin verilməsi qaydasının icrasına nəzarət Xidmət tərəfindən həyata keçirilir. Sığorta ödənişi almaq hüququ olan şəxslər sığorta ödənişinin verilməsi ilə bağlı Xidmətin işçilərinin hərəkətlərindən (hərəkətsizliyindən) “İnzibati icraat haqqında” Qanuna uyğun olaraq inzibati qaydada və ya məhkəmə qaydasında şikayət edə bilərlər.
