Azərbaycanda dövlət dəstəyi ilə tətbiq edilən aqrar sığorta mexanizmi vasitəsilə pambıq sahələrinin sığortalanması şərtləri açıqlanıb.

Eləcə də bax: Azərbaycanda portağal sahələrinin güzəştli sığortası başlayıb – ŞƏRTLƏR, MƏBLƏĞLƏR, MİSALLAR

FED.az xəbər verir ki, Aqrar Sığorta Fondu bildirir ki, fermerlər və iş adamları 2021-ci ildə pambıq sahələrinin sığortalanması üçün artıq indidən müraciət edə bilərlər.

Hazırda pambıq Azərbaycanın əksər rayonlarında, xüsusilə Aran və Qarabağ bölgəsində - Saatlı, Sabirabad, Bərdə, İmişli, Amğabədi, Beyləqan, Biləsuvar, Neftçala və digər bölgələrdə əlilir. Pambıq sahələrinin sığortalanması zamanı bitkinin  məhsuldarlığı, qiyməti, yerləşdiyi ərazi və seçilən sığorta zərfi nəzərə alınacaq.

Qaydalara əsasən, hesablama aparılması üçün pambığın 1 hektar üçün məhsuldarlıq və məhsulun qiyməti normaları müəyyən edilib. Belə ki, pambığın bir hektar üçün məhsuldarlıq norması 1-54,3 sentner arasında, qiymət isə 50-65 manat/sentner arasında  müəyyən edilib.

Bir hektar sahədən məhsuldarlıq və qiymət hədləri aşağıdakı kimidir:

Pambıq sahəsinin sığortası üzrə sığorta məbləği bu məlumatlar və əkinin sahəsi nəzərə alınmaqla müəyyən edilir:

Misal: Saatlıda (Aran regionu) əkin sahəsi – 6 hektar, 1 hektar sahədən gözlənilən məhsuldarlıq – 20 sentner, 1 sentner məhsulun bazar qiyməti 60 manat olduqda

Sığorta məbləği = 6 x 20 x 60 = 7200 manat müəyyən edilir.

Qaydalara görə, aqrar sığorta çərçivəsində pambığın sığortalanması üçün 2 sığorta zərfi təklif edilir.

Bunlardan birincisi - əksər riskləri əhatə edən “baza zərfi”, digəri isə əlavə riskləri əhatə edən zərfdir. Sığorta zərfləri bir-birindən, əhatə etdiyi risklərlə yanaşı, azadolma məbləğləri ilə fərqlənirlər.

Birinci, “baza zərfi”ndə azadolma məbləği 10%-dir. Bu zərf pambıq dolu, yanğın, zəlzələ, torpaq sürüşməsi, qasırğa, fırtına və üçüncü şəxslərin hərəkətindən sığorta edir. 

1-ci sığorta zərfinə aşağıdakı risklər aiddir:

· dolu;

· yanğın;

· zəlzələ;

· torpaq sürüşməsi;

· qasırğa;

· fırtına;

· üçüncü şəxslərin hərəkətləri riskləri üzrə təminat

2-ci sığorta zərfi

İkinci sığorta zərfi üzrə azadolma məbləği 30%-dir. Bu zərf pambığı bitki xəstəlikləri və zərərvericilər, eləcə də xüsusi təhlükəli ziyanvericilərin yayılması və hücumu risklərindən qoruyur.

2-ci sığorta zərfinə aid risklər:

· bitki xəstəlikləri və zərərvericilər;

· xüsusi təhlükəli ziyanvericilərin yayılması və hücumu riskləri üzrə təminat

Bu sığorta zərflərinin seçilməsi fermer və ya pambıq sahəsinin sahibinin qərarından asılıdır. Onlar yalnız birinci sığorta zərfi ilə kifayətlənə, ya da əlavə olaraq 2-ci zərfi də seçə bilərlər. Yəni, baza zərfi seçilmədən 2-ci zərf seçilə bilməz.

Pambıq sahəsinin sığortalanması üçün tariflər və sığorta haqları

Pambığın sığortası üçün tələb olunan sığorta tarifləri və sığorta haqları bitkinin məhsuldarlığı, qiyməti və seçilən sığorta zərfi ilə yanaşı, bölgələrdən də asılı olaraq dəyişir. Daha az təbii fəlakət riski olan bölgələrdə sığorta haqları daha aşağıdır. Fəlakət riski yüksək olan ərazilərdə isə sığorta tarifləri və haqları nisbətən yüksəkdir.

Sığorta zərflərinin əhatə etdiyi risklər, azadolma məbləğləri və sığorta haqları ölkənin regionları üzrə aşağıdakı kimidir:

Göründüyü kimi, pambəğın sığortası üzrə ən yüksək sığorta tarifləri Gəncə-Qazax və Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonlarında, ən aşağı sığorta tarifləri isə Quba-Xaçmaz, Lənkəran və Abşerondadır. Pambıq bitkisinin geniş əklildiyi Aran zonasında da tariflər 1%-dən də aşağıdır.

Ayrı-ayrı bölgələrdə pambıq sahəsinin sığortalanması üçün sığorta haqqı belə hesablanır:

Misal: Bərdədə (Aran regionu) əkin sahəsi – 10 hektar, 1 hektar sahədən gözlənilən məhsuldarlıq – 20 sentner, 1 sentner məhsulun bazar qiyməti 60 manat olduqda

Sığorta haqqı = 1 2000 manat X 0,95% = 114 manat təşkil edir.

Sığorta haqqının 50%-ni dövlət, yalnız qalan hissəni fermer ödəyir. Nəticədə ümumi dəyəri 12 min manat olan məhsulun sığortalanması üçün fermer cəmi 57 manat və ya hər hektara cəmi 5,7 manat ödəyir.

Qaydalara əsasən, fermerlər sığorta haqqının onlara aid olan hissəsini hissələrlə ödəyə bilərlər. Bu halda sığorta haqqının yarısı dərhal, digər yarısı isə 1 aydan sonra ödənilir.

Fermerlərə sığorta haqqı güzəştləri

Pambıq sahəsinin sığortalanması zamanı fermerlərə sığorta haqqının ödənişində əlavə güzəştlər də nəzərdə tutulub. Belə ki, sığortalanmış məhsulun yerləşdiyi ərazi dolu riskindən qorunma konstruksiyalarına malik olduqda sığorta haqqına 5% güzəşt edilir. Bundan başqa, sığorta hadisəsi olmadan başa çatan hər ilə görə fermer sığorta haqqında 5% güzəşt alacaq. Məsələn, hadisəsiz keçən 1 ildən sonra sığorta haqqında 5%, iki ildən sonra 10%, üç ildən sonra isə 15% güzəşt ediləcək.

Nəhayət, yaşı 29-dan aşağı olan fermerlər “gənc fermer” güzəştindən istifadə etməklə sığorta haqqını 5% az ödəyəcəklər.

Pambıq sahələrinin sığortalanması üçün müraciətlər başlayıb 

Aqrar Sığorta Fondundan verilən məlumata görə, pambıq sahələrinin sığortalanması üçün müraciətlərə başlanılıb. Fermerlər və iş adamları pambıq sahələrinin sığortalanması üçün artıq indidən müraciət edə bilərlər. Müraciətlərin qəbulu aprelin 20-dək davam edəcək.

Aprelin 20-dək edilən müraciətlərdə pambıq sahəsinin sığortalanması üçün sahəyə baxış keçirilməyəcək. Aprelin 20-dən mayın 20-dək olan dövrdə edilən müraciətlər zamanı isə pambıq sahələrinin sığortalanması üçün əraziyə müstəqil sığorta eksperti gələrək sahəyə baxış keçirəcək.

Xatırladaq ki, aqrar sığorta mexanizmi çərçivəsində 14 bitki növü və məhsulunun sığortalanması nəzərdə tutulur. Bunlar - buğda, arpa, qarğıdalı, kartof, şəkər çuğunduru, portağal, narıngi, çay, çəltik, tütün, üzüm, fındıq və pambıqdır.