Azərbaycan hökuməti 2023-cü ildə neftin qiyməti ilə bağlı dəyişikliklərə və şoklara hazırlaşır.
FED.az xəbər verir ki, bununla hökumətin gözləntiləri və hesablamaları 2023-cü ilin dövlət büdcəsi ilə bağlı təqdimatda açıqlanır.
Sənəddə bildirilir ki, budcənin icrası ilə bağlı risklərdən biri neftin qiymətinin və hasilat həcmlərinin azalması ilə bağlıdir.
«Neft sektorunun dövlət büdcəsi gəlirlərində və ixrac daxilolmalarında xüsusi çəkisinin hələ də yüksək olması neft qiymətlərinin aşağı düşməsi və hasilatın azalması risklərinin də hər zaman nəzərə alınmasını tələb edir. Bu baxımdan, ölkəmizdə neftin hasilatına təsir edə bilən faktorlar kimi neft quyuları üzrə ortamüddətli dövrdə nəzərdə tutulmayan əsaslı təmir işləri, qazma və hasiletmə üzrə fasilələr (texniki qəza və sair səbəbdən), habelə OPEC+ çərçivəsində hasilatın azaldılması öhdəliyi ilə bağlı risklər daxildir».
Təqdimatda bildirilir ki, göstərilən amillər neft hasilatının həcminin hətta 2-4 faiz azalmasına səbəb ola bilər.
«Eyni zamanda nəzərə alınmalıdır ki, Dövlət Neft Fondunun aktivlərinin idarə edilməsindən əldə edilən gəlirlər xarici maliyyə bazarlarında dalğalanmalar və volatillik səbəbindən proqnozlaşdırılan səviyyədə olmaya bilər. Dövlət Neft Fondunun aktivlərinin qorunması nöqteyinəzərindən bu faktor risk faktoru kimi qiymətləndirilir»-deyə bildirilir.
Təqdimatda xüsusilə vurğulanır ki, dövlət büdcəsi neft qiymətlərinin volatilliyinə (kəskin dəyişməsinə) çox həssasdır. Bu baxımdan risklərin idarə olunması məqsədilə hökumt bir sıra addımlar atıb.
Əvvəla beynəlxalq maliyyə institutları və agentlikləri tərəfindən xam neftin dünya bazar qiymətinin 2023- cü il üzrə 91-95 ABŞ dolları civarında olacağı barədə proqnozlara baxmayaraq Azərbaycan hökuməti büdcəni hesablayanda neftin bir barelinin orta illik qiymətini proqnozlardan xeyli aşağı, yəni 50 ABŞ dollar götürüb.
Digər tədbir - dövlət büdcəsinin tərtibi zamanı Dövlət Neft Fondundan dövlət büdcəsinə transfertin xarici valyutada deyil, manat ifadəsində müəyyən olunmasıdır. Bu neftin qiyməti ilə bağlı risklərin dövlət büdcəsinə birbaşa təsirinin azalmasına xidmət edir.
Beləliklə, dövlət büdcəsinin neft gəlirlərinin mühüm komponenti olan Dövlət Neft Fondundan dövlət büdcəsinə transfertin məbləği neftin qiyməti, hasilat həcmi və valyuta məzənnəsinin dəyişkənliyi ilə bilavasitə bağlı olmadığından növbəti ilin dövlət büdcəsinin neft gəlirləri üzrə mədaxili bir növ sığortalanır.
Amma hətta bu tədbirlərdən sonra da neft qiymətlərinin kəskin düşməsi və bir büdcə ilindən artıq müddət ərzində aşağı səviyyədə qalması Dövlət Neft Fondunun gəlirlərini azaltmaqla aktivlərinin daha sürətlə tükənməsinə gətirib çıxara bilər.
Hökumət hesablayıb ki, neftin qiymətinin hər 10 ABŞ dolları qədər aşağı düşməsi icmal büdcə gəlirlərinin illik orta hesabla təqribən 2,2 milyard manat azalmasına gətirib çıxarır.
Belə ki, neftin qiyməti 40 dollar olarsa, icmal büdcənin gəlirləri 30,7 milyard manat olacaq. Neftin qiymətinin 50 dollar və 60 dollarlıq variantlarda isə icmal büdcənin gəlirləri müvafiq olaraq 33 milyard manat və 35,2 milyard manat nəzərdə tutulub.
