Dünyada tikinti sənayesi üzrə mühüm mətbu orqan ENR (Engineering News Record) jurnalı tərəfindən hər il nəşr olunan "Dünyanın Ən Yaxşı 250 Beynəlxalq Podratçı Siyahısı"nda türk şirkətləri ciddi irəliləyişə nail olublar.
Türkiyədə bir ildə 3,5 milyon əmlak satılıb – ŞƏHƏRLƏR, SİYAHI
FED.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, jurnalın araşdırmasına görə, Türk şirkətləri bu siyahıda 42 şirkətlə ikinci yerdədir. Siyahıya uzun müddətdir rəhbərlik edən Çin 79 şirkətlə təmsil olunur. 3-cü yerdə olan ABŞ siyahıda 41 şirkətlə təmsil olunur.
Türkiyəli ekspertlər bildirir ki, türk şirkətlərini üst sıralarda saxlayan üç mühüm səbəb var. Birincisi odur ki, o, işi Qərb şirkətlərindən daha qənaətlə bitirir. İkincisi, layihələri vaxtında çatdırmaqdır. Və layihələri keyfiyyətli materiallarla tamamlamaq. İlk iki maddə Çinlə rəqabəti, üçüncü bənd isə Qərb şirkətləri ilə rəqabəti göstərir.
Türk şirkətləri bu 3 maddədə əldə etdikləri uğurdan əcnəbilərin yarımçıq qoyduğu, hətta başlaya bilmədikləri işlərdə istifadə edirlər. Bununla bağlı bir neçə maraqlı tarixçə var.
Putin və Zelenski də şikayət ediblər
2010-cu ildə baş nazir olan Vladimir Putin 2014-cü ildə Soçi Qış Olimpiya Oyunları öncəsi mühüm açıqlama vermişdi. Soçidəki hazırlıqları bəyənməyən və tikinti işlərinin hələ başlamadığını görən Putin Rusiya podratçıları və nazirləri ilə görüşərək, hazırlıqların sürətləndirilməsi ilə bağlı sərt tənqidlər səsləndirib. Hətta Putin görüşdəki çıxışında türk podratçılarla əməkdaşlıq istəyib. Bu reaksiya türk podratçılarının işlərini tez və təhlükəsiz şəkildə başa vurmasının ilk nümunələrindən biri idi.
Oxşar bəyanatla Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski çıxış edib. Rusiya işğalından əvvəl 2019-cu ildə Ukraynada böyük bir yenidənqurma hücumuna başlayan Zelenski, Zaporajiya vilayətinə səfəri zamanı yolların hələ də tamamlanmadığını görərək “Yolları türklər etsin” demişdi. türklərin tamamladığı layihələri sosial media hesablarında paylaşıb.
İspanların başlaya bilmədiyi bərələri türklər tamamladı
Türklərin xaricdə həyata keçirdikləri layihələrdə təkcə inşaatda deyil, bir çox sektorda Qərb şirkətlərinin tamamlaya bilmədiyi nümunələrlə qarşılaşırıq. İngilis firmasının az qala Qazaxıstanın simvolu olan Xan Çadırı layihəsində gecikdirilməsini Rixos Group-un törəmə şirkəti Simge İnşaat bağladığı hələ də xatırlanır.
Əslində oxşar vəziyyət 2020-ci ildə gəmiçilik sənayesində yaşanmışdı. Həmin vaxt Norveçin ən böyük dəniz nəqliyyatı şirkətlərindən biri olan Havila Kyustruten üçün 2 bərə tikintisi İspaniyanın «Barreras» Gəmiqayırma Zavoduna sifariş edilmişdi.
Tenderə çıxan, bir ildən çox layihəyə başlaya bilməyən Skandinaviya nəhəngi Türk şirkəti – Tersan ilə əməkdaşlığa başladı.
Son illər isə belə nümunələr dünyanın sürətlə inkişaf edən və aktiv tikinti sektoruna malik Afrikada baş verir.
Uqanda hökuməti 2015-ci ildə Çinin infrastruktur nəhəngi China Harbour Engineering Company (CHEC) ilə mühüm müqavilə imzalayıb. Layihənin koordinasiyasını təmin edən SRG (The Standard Gauge Railway) ilə bağlanan müqavilədə Çin nəhəngi 2,2 milyard dollarlıq tenderin qalibi olub. Layihəyə əsasən şirkət Uqanda ilə Keniya arasındakı sərhəd bölgəsində 273 kilometrlik dəmir yolu xətti çəkməliydilər, amma Çin şirkəti tiknitiyə başlamayıb.
Uqandanın Baş prokuroru Kiryowa Kivanuka, layihənin maliyyəçisi olan China Exim Bank-ın SGR-nin maliyyələşdirilməsi ilə bağlı ürkək bəyanatı və müqavilənin nəzərdən keçirilməsi tələbi Hökumət tərəfindən nəzərdən keçirildi.
Baş nazirin səbri tükəndi
China Exim Bank ilə irəliləyiş olmamasından şikayət edən digər ad Uqanda prezidenti Yoweri Museveni olub. Uqanda lideri Museveni Çin tərəfinə 2022-ci ilin sentyabrında ilk zəng olaraq London kimi maliyyə mərkəzlərindən maliyyə axtarmağı tapşırıb.
Lakin Pekin şirkətləri və səlahiyyətlilərindən cavab gəlməyincə, nəhəng tender rəsmən dayandırılıb. Layihənin koordinasiyasını həyata keçirən SGR koordinatoru Perez Vamburu Uganda Management bir türk şirkəti ilə əlaqə saxladığını açıqladı. Yerli mənbələrdə də yer alan xəbərdə Wamburu, Uqanda Administrasiyasının Türkiyənin Yapı Merkezi şirkəti ilə anlaşma memorandumu (MoU) imzaladığını söylədi.
Yəni razılaşma əldə olunsa, imzalar atılsa, bugünkü 2,2 milyard dollarlıq məzənnə ilə 41,2 milyard dollarlıq nəhəng layihə türk şirkətinə veriləcək.
SGR layihəsi - Şərqi Afrika Dəmir Yolu Baş Planının bir hissəsi olaraq Keniya, Ruanda, Konqo Demokratik Respublikası və Cənubi Sudanı birləşdirən 1725 kilometrlik əhəmiyyətli bir xəttdir.
Yapı Merkezinin bu layihə üçün seçilməsinə səbəb isə türk şirkətinin daha əvvəl Afrikada imzaladığı dəmir yolu işləridir.
Afrikada 6 milyard dollarlıq dəmir yolları inşa edib
Yapı Mərkəzi Afrikada bir neçə nəhəng layihələr icra edib. Bunlardan biri 202 kilometr uzunluğunda Dar es Salaam-Morogor xəttini 2 milyard dollara inşa edib. 409 kilomtrlik Moroqor-Makutupora xətti 1,9 milyard dollara, Efiopiyada 390 kilometr uzunluğunda Awash- Kombolcha-Hara Gebaya xətti isə 1,7 milyard dollara inşa edilib.
