SOCAR Türkiyədə ikinci neft-kimya zavodunun tikintisi ilə bağlı 2020-ci ilin sonunda verməyi planlaşdırdığı son investisiya qərarını təxirə salıb.
FED.az xəbər verir ki, bu barədə "SOCAR Türkiyə" şirkətinin rəhbəri Zaur Qəhrəmanov bildirib.
Türkiyə mətbuatına açıqlama verən Z.Qəhrəmanov bildirib ki, yeni tip koronavirüs ün (Kovid-19) təsiriylə neft-kimya məhsulları ixrac Avropadan şərq ölkələrinə yşnəldiblər: "Neft qiymətləri nın 20 dollar səviyyəsinə qədər düşməsiylə, hər kəs kimi biz də təsirləndik. Düşən neft qiymətləri səbəbiylə ikinci neft-kimya Layihəmiz üçün son investisiya qərarını 2021-ci ilin son rübünə təxirə saldıq. İnanırıq ki, 45-55 dollar arasındakı qiymətlər digər ölkələr kimi Amerika, Səudiyyə Ərəbistanı və Rusiya üçün idealdır".
Qəhrəmanov, Türkiyənin ən böyük birbaşa xarici yatırımcısı mövqeyində olan ARDNŞ Türkiyənin Kovid-19 epidemiyasıyla mübarizə müddətində aldığı fəaliyyətlər və planları barədə Anadolu Ajansına məlumat verib:
- Kovid-19 püskürməsindən enerji sektoru da çox təsirləndi. Bu müddətdə hansı tədbirləri görürsünüz?
- STAR NEZimiz tam gücü ilə işləyirdi və yaxşı bir proses keçirdik. Təəssüf ki, Kovid-19 da layihələrimizə təsir göstərir. İndi ən vacib məsələ istehlakdır. ARDNŞ olaraq 15 ölkədə işləyirik və istehlakda 50-60 faiz azalma var. Uçuş qadağaları səbəbindən reaktiv yanacaq sərfi də əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Yeni bir emal zavodu olduğu üçün texnologiyamız istehsalın rahatlığını təmin edir. Reaktiv yanacaq istehsalımızı mart ayından dizelə çevirdik. Son bir ayda dizel istehlakında 15 faiz azalma da oldu. Sosial təcrid davam edərsə, bu tənəzzül davam edəcəkdir. Hesablamalarımıza görə, istehlakın azalması 40 faizə çatsa, NEZ-in gücünü 10-15 faiz azaltmalı olacağıq. Əlbətdə ki, ümid edirik ki, olmur, amma hər hansı bir ssenariyə hazırıq. Üstünlüklərimizdən biri də NEZ-in neft-kimya ayaqlarına sahib olmasıdır. Neft-kimya zavodumuzda istehsal hazırda yaxşı gedir. Ancaq bu vəziyyət bütün istehsalımıza baxdıqda 2-3 ay davam edərsə, bəzi addımlar atmalı olacağıq.
- Reaktiv yanacaq istehsalının nə qədər hissəsi dizel istehsalına çevrildi?
- Bu çevrilmə prosesini bir həftə və ya belə müddətdə başa vurduq. Zavodumuzun illik reaktiv yanacaq istehsalı 1,7 milyon tondur. Bunu mart ayından dizelə çevirməyə başladıq.
- Dizeldən başqa digər məhsullara bir dönüşüm ola bilərmi?
- Ola bilir. Reaktiv yanacaq dizelə çevrilərkən əlavə neft-kimya xammalı buraxılır. Emalı və neft-kimya zavodlarımız inteqrasiya olunduğu üçün əlavə neft-kimya xammalı Petkim-ə göndəririk və emal edirik.
- Zavod xaricində yatırımlarınız üçün ssenariləriniz nələrdir?
- Türkiyədə enerjinin bütün sahələrində varıq. Kovid-19-un təsirini bütün sahələrdə görürük. Təbii qaz tərəfində bir az fərqli bir tarazlıq görünür. Sənayenin qaz istehlakı azalsa da, insanlar evdə qaldıqları və qaz istehlak etdikləri üçün bir tarazlıq meydana gəlir.
Neft-kimya sənayesində istehlakda bir qədər azalma hiss olunur. Neft kimyası baxımından son zamanlarda tibbi avadanlıq istehsalçılarının xammal ehtiyacları artdı. Bu tələblərin hamısını indiyədək qarşılamışıq və bundan sonra da görüşməyə davam edəcəyik. Neft-kimya istehsalımızın 50 faizini Avropa ölkələrinə, əsasən Almaniya, İtaliya, İspaniyaya ixrac etdik, lakin bu ölkələr Kovid-19-un ən çox vurduğu yerlərdən biridir. Buna görə ixrac yolumuz da dəyişdi və şərq ölkələrinə köçdük. Ümid edirik ki, Kovid-19-dan sonra köhnə bazarlarımıza qayıda bilər, amma bu müddətdə yeni yollar çıxarmalıyıq. Yeni bir dünyada yaşayırıq. Kovid-19-dan sonra iqtisadi və siyasi cəhətdən yeni bir dünyada yaşayacağıq. Buna hazır olmalıyıq. İqtisadi böhran 3-4 aydan sonra daha dərin olacaq.
- İkinci bir neft-kimya investisiya planınız var. Həmin layihənin təqvimində dəyişiklik olubmu?
- İnvestisiya təqvimimizdə bir azalma olacaq. Məlum olduğu kimi, neftin qiyməti 20 dollar səviyyəsinə endiyindən hər kəsə təsir göstərdik. 20-30 dollar səviyyəsindəki qiymətlər bizim və tərəfdaşlarımızın investisiya planlarına böyük təsir göstərdi. İkinci neft-kimya zavodumuzun son investisiya qərarını 2020-ci ilin sonunda verməyi planlaşdırırdıq, ancaq neftin qiymətinin düşməsi səbəbindən ikinci neft-kimya layihəmiz üçün son investisiya qərarını 2021-ci ilin son rübünə təxirə saldıq.
- İstehsalçı və istehlakçı ölkələr üçün dayanıqlı bir bazar yaranması üçün neft qiymətləri hansı səviyyədə olmalıdır?
- İnanırıq ki, 45-55 dollar arasındakı qiymətlər digər ölkələr kimi Amerika, Səudiyyə Ərəbistanı və Rusiya üçün idealdır. Bu qiymətlər baş verərsə, ənənəvi neft istehsal edən bütün ölkələr üçün uyğun qiymət ola bilər. Amerikanın istehsal etdiyi qaya yağının qiyməti bir barrel üçün 30-35 dollara çatır. Optimallaşdırma da etdilər. Bu səbəblə 45-55 dollarlıq bant bütün kəsiklər üçün ideal səviyyədədir.
- Neftə olan tələb və təklifi balanslaşdırmaq üçün nə etmək olar?
- Kovid-19-un təsirini nəzərə alsaq, hazırda neft hasilatında gündə 10 milyon barrel kifayət deyil. Bəzi ekspertlər tələbin 30 milyon barelə qədər azalmasının ola biləcəyini proqnozlaşdırırlar. Əlbəttə ki, gündəlik neft hasilatında ən azı 10 milyon barel azaldıqda, bu, bazardakı disbalansı aradan qaldıra və qiymətlərin düzəlməsinə kömək edə bilər.
- Türkiyədə bu müddətdə yaşanan iqtisadi inkişafları necə qiymətləndirirsiniz?
- Əvvəlcə bunu demək istəyirəm; Türkiyə dövləti həm sosial rifahı, həm istehlakı, həm də orta və kiçik istehsalçıları təmin etmək üçün çox vacib addımlar atdı. Bizim kimi böyük şirkətlərə dəstək olmaq üçün deyə bilərəm ki, sərmayələrimizi davam etdirmək üçün çox düzgün addımlar atılmışdır. Biz Türkiyə iqtisadiyyatına inanırıq. Orta və kiçik sahibkarlığa dəstək bu böhrandan sonra çox vacib olacaqdır. 2.3 milyon orta və kiçik sahibkarlığın fəaliyyətini dayandırdığı bildirilir. Buna görə də bu müəssisələri tez bir zamanda dəstəkləmək və bu müəssisələri iqtisadiyyata yenidən daxil etmək çox vacibdir. ARDNŞ olaraq, işlədiyimiz şirkətlərlə daha uzunmüddətli qiymət strategiyası həyata keçirdik. Biz 15 ölkədə fəaliyyət göstəririk və bu ölkələr arasında ən möhkəm investisiya mühiti Türkiyədə var. Bu yalnız bu gün üçün deyil, həmişə etibarlıdır. Biz Azərbaycan dövlət şirkəti olaraq Türkiyəyə 16 milyard dollarlıq sərmayə etdik və bu investisiyalar davam edəcək.
