Plastik məhsulların aktiv istehsalı 1950-ci illərdə başlayıb. O zamandan bəri, amerikalı alimlərin etdiyi bir araşdırmaya görə, bu növ məhsullardan təxminən 9 milyard ton yaradılıb, bunun yarısı isə son 15 ilə təsadüf edir. Qeyd olunanın 2/3 hissəsi zibilə çevrilmişdir, çünki plastik məhsullarının əksəriyyəti yalnız birdəfəlik istifadə üçün uygundur. Plastik torbaların xidmət müddəti, məsələn, 15 dəqiqədir. Plastik şüşələrin xidmət müddəti bir az daha çoxdur. Eyni zamanda dünyada hər dəqiqədə 1 milyon plastik şüşə satılır, biri Coca-Cola ildə 128 milyard şüşə istehsal edir. Bu materialın parçalanma müddəti 450 ildir,buda o deməkdir ki, bütün bu zibil dağları demək olar ki, əbədi olaraq insanlığın qonşusu olacaq.
Plastik zibilin yalnız 9% -i təkrar emal olunur, təxminən 12% -i yandırılır, 79% isə zibillikdə və ya ətrafda yatır. Hər il, 4.8 milyondan 12.7 milyon tona qədər plastik tullantılar dünya okeanlarına atılır. Cənubi Sakit okeanda, Yeni Zelandiya və Çili arasında yerləşən Henderson adasında, Asiya, Cənubi Amerika, Rusiya və Şotlandiyadan plastik tullantılar aşkar edilib.
Bu baxımdan, Zero Waste («sıfır tullantı») hərəkəti getdikcə daha da inkişaf edir ki, bu da tullantıların emal həcminin artmasına və tullantı miqdarının azalmasına səbəb olur. Bəzi entuzuistlər özləri təkrar emal imkanlarını yaradırlar və zibilləri gözəl şeylərə çevirirlər. «Sirr» boş şüşələrdən və lazımsız paketlərdən, eləcə də köhnə jurnallardan, karton qutulardan, köhnə balıqçılıq şəbəkələrindən və digər lazımsız paketlərdən nə ediləcəyini izah edir.
Yollar
PlasticRoad və VolkerWessels
Niderland
PlasticRoad – Hollandiyada inkişaf etdirilən təkrar emal edilən plastikdən yolların tikinti konsepsiyasıdır. Belə yolların qurulması asfaltlardan asandır və ucuzdur – təkrar emal olunan plastikdə modullar yüngül olur və asanlıqla bir-birinə bağlanır. Onların içərisində boşluq mövcuddur, buda içində daşqını azaldacaq kommunikasiya və boruların tikintisinə imkan yaradır. Plastik yollar bir neçə onilliklər ərzində uzun ömür xidmət göstərmə imkanına malikdirlər, bundan sonra onlar yenidən emal edilə bilərlər.
PlasticRoad konsepsiyası 2015-ci ildə təklif olunub. Onun ixtiraçıları – Anne Kudstaal və Simon Yorritzma, KWS şirkətinin işçiləri, böyük bir Avropa tikinti podratçısı VolkerWesselsin qızlarıdı. Şirkət, 2018-ci ilin sentyabr ayında Hollandiyanın Zwolle şəhərində velosipedçilər üçün ilk plastik yol inşa edəcək. Yolun uzunluğu 30 M olacaq, kabellər prefabrik modulların içərisinə qoyulacaq.
Texnologiya «Bitum + plastik»
Hindistan
Hindistanda artıq plastikdən tikilən yollar var. Doğrudur təkrar emal olunan material yeni yolların onda birini təşkil edir, qalan 9/10 – adi bitumdur. Çeşidləmə zamanı tullantılar əzilir, 170 ° C temperaturda əridilir, sonra bitumla qarışdırılır və asfalt qoyulur. Texnologiya Tiagarajar Mühəndislik Kollecindən kimya professoru Rajagopalan Vasudevan tərəfindən hazırlanmışdır. 2015-ci ildən etibarən Hindistan hökuməti yol istehsalçılarına ən çox yol tikintisində plastik tullantılardan istifadə etməyi bildirib və bu vəzifəyə görə büdcədən 11 milyon dollar ayırıb. 2017-ci ilin oktyabr ayından etibarən ölkədə bu cür yolların 100 min km-dən artıq hissəsi çəkilmişdir.
Mebel
Vij5-dən NewspaperWood
Niderland
NewspaperWood – Design Academy Eindhovenin məzunu olan Mike Meyerin layihəsidir. 2003-cü ildə kağızı necə ağaca çevirmək olar onu tapdı. Meyerin hazırladığı material DSP-yə bənzəyir, o kifayət qədər möhkəmdir, suya və yanğına davamlıdır, kağız və xüsusi yapışqandan hazırlanılır, adətən ağacdan hazırlanan bütün istehsal üçün uyğun gəlir.
2007-ci ildə Mike ilk dəfə Vij5 nümayəndələri ilə görüşüb və 2011-ci ildə Vij5-in NewspaperWood materialından hazırlanmış məhsullarının ilk kolleksiyası təqdim edilib. NewspaperWood Vij5 və Studio Mieke Meijer əldə etdikləri uğur nəticəsində, NewspaperWood materialını istehsal edən və inkişafı üçün yeni yollar axtaran NewspaperWood BV şirkəti yaratdılar.
«Uralothermoplast»
Rusiya
“Uraltermoplast” zavodu təkrar emal olunan plastikdən istifadə etməyə başlayıb. 2012-ci ildən etibarən şirkət təkrar emal edilən plastikdən polimer profili – rəngli taxta istehsal edir. Bu lövhələr odunla çox oxşardır, yalnız plastik daha dayanıqlıdır, sudan xarab olmur, günəşdə rəngi itmir, parçalanmır. Belə materiallardan hazırlanan yol maneələri dəmirdən dörd dəfə ucuzdur, onlar iki dəfə sürətlə quraşdırılır. İstifadə etdikdən sonra onları yenidən fabrikə geri qaytarmaq olar və təkrar emaldan sonra istifadə edilə bilər.
Bu materialdan şəhər infrastrukturu tikilir:darvazalar, dirəklər, yol maneələri, bağ mebelləri, skamyalar və oyun meydançaları. 2017-ci ildə Yekaterinburqda Lenin Prospekti boyunca plastikdən hazırlanan darvazalar quraşdırılıb, plastik kürsülər «Green Grove» parkını bəzəyiblər. Bir skamya istehsal etmək üçün 80 kq plastik tullantı lazımdır və Yekaterinburqda hər il 500 tondan çox tullantı olur. «SPARK-İnterfaks» məlumat bazasına görə, 2017-ci ildə zavodun gəliri 320 milyon rublu aşıb.
Lightweight Tiles dam örtüyünü təkrar emal edilən plastikdən istehsal edir. Damlar yüngül, uzun müddət istifadəyə yararlı və ultrabənövşəyi radiasiyaya davamlı olurlar. Onlar korroziyaya məruz qalmırlar. Material istilik izolyasiyasını və səs boğuculuğu təmin edir. Kiçik bir evin dam örtüsü təxminən 2 000 funt (təxminən 2,500 dollar) təşkil edir.
Miniwiz-dən Trashpresso
Çin
Trashpresso, günəş enerjisi ilə fəaliyyət göstərən, döşəmə və divarları başa çatdırmaq üçün istifadə olunan plastik plitələr istehsal edən mobil zavoddur. Fikir, Miniwiz’in təsisçisi və qurucusu Arthur Huang’a məxsusdur. O, artıq 12 metrəlik platformalarda nəql edilə bilən iki Trashpresso maşınını quraşdırıb. Onlardan biri Tibetin Yuşu əyalətindədir. Rayonun kiçik ölçüsünə baxmayaraq, böyük şəhərlərdəki kimi – turistlərdən sonra qalan, plastik çöküntülər eyni problemi yaradır – tullantılar çaylara düşür və dünya okeanına axıb gedir. Layihənin sponsorlarından biri- aktyor Jackie Chan’dır.
Miniwiz şirkəti 2005-ci ildə Arthur Huang tərəfindən təsis edilib. Bu şirkət zibil emal edir, ondan tikinti modulları, istehlak məhsulları, o cümlədən günəş gözlükləri, həmçinin qayıqlar, mebel, daxili əşyalar və s. məhsullar istehsal edir. Şirkətdə təxminən 40 nəfər çalışır, onun illik gəliri təxminən 10 milyon dollardır.
Fireclay Tile
ABŞ
Kompüter və televizor ekranlarında LCD monitorların istifadəsindən əvvəl, çətin təkrar emal edilənlər sinifini təmsil edən elektron-şualı borular (CRTs) istifadə edilmişdir. Fireclay Tile şirkəti, dayanıqlığı və davamlılığı ilə fərqlənən CRT dekorativ şüşə plitələrini hazırlayırlar. Belə plitələr istehsal etmək üçün şualı borular xüsusi formalarda yerləşdirilir və sonra şüşənin rəngini daha açıq etmək üçün ağ rəngli piqment əlavə edilir. Plitələr 870-dən 926 ° C-yə qədər istiliyə davam gətirə bilirlər.
Xalçalar
Fillipin
London Zoologiya Cəmiyyətinin üzvləri, Filippində plastik balıqçılıq torlarını toplamaqla məşğul olan NetWorks proqramı yaradıblar. Bu tullantılar emal olunur və xalçaya çevrilir. 2009-cu ildə BMT-nin məlumatına görə, balıqçılıq torlarının 705,000 tonu hər il okeanda itirdi.
Zoological Society proqramı suyu yalnız zibildən təmizləmir, həm də yeni iş yerləri yaradır. Köhnə balıqçılar torları dərinliklərdən yığaraq Bohol adasında bir stansiyaya aparırlar. Beləliklə, tullantılar buradan Sloveniyada təkrar emalnan məşğul olan Aquafilə şirkətinə göndərilir, onlar öz növbəsində balıqçılıq torlarını alırlar və bu tullantılardan neylon iplər hazırlayırlar. İplər daha sonra Amerika Birləşmiş Ştatlarının xalça istehsalçılarına gedir.
