“Rosazermaş” QSC-nin İdarə Heyətinin sədri Togrul Qulubəyli müəssisələrdə maliyyə resurslarının düzgün qoyuluşu, həmçinin maliyyə resurslarının düzgün bölüşdürülməməsi və nəticədə yaranan problemlərlə bağlı  fikirlərini bölüşüb.

FED.az biznes və maliyyə xəbərləri portalı T.Qulubəylinin sözügedən mövzu ilə bağlı təhlilini təqdim edir:

Müəssisələrin fəaliyyətə başlaması və inkişafı mərhələsində qarşılaşdıqları əsas çətinliklərdən biri, maliyyə resurslarının düzgün şəkildə bölüşdürülməsi və investisiyalarının düzgün planlaşdırılmasıdır. Müəssisəyə çox maliyyə sərf edərək böyük avadanlıqların alınması və tikintisinə yatırım etmək, lakin sonradan kiçik və ya dar bir fəaliyyət sahəsi ilə məşğul olmaq, maliyyə idarəçiliyinin səhv aparıldığını göstərir. Bu məqalədə, müəssisələrdə maliyyə sərmayələrinin düzgün planlaşdırılmaması nəticəsində yaranan problemləri və maliyyə resurslarının düzgün qoyuluşunu araşdıracağıq.

1. Maliyyə Resurslarının Düzgün Bölüşdürülməməsi və Yaranan Problemlər

Müəssisənin fəaliyyətə başlaması mərhələsində əsas məqsəd bazarda uğur qazanmaq və dayanıqlı bir gəlir əldə etməkdir. Lakin, bəzi müəssisələr səhvən yüksək miqdarda maliyyə sərmayələrini, həm tikintiyə, həm də böyük avadanlıqlara yatıraraq gələcək fəaliyyətlərini nəzərə almadan investisiyalar edirlər. Bu kimi vəziyyətlərdə, aşağıdakı problemlər yaranır:

a. Aşırı Sərmayə Qoyuluşu və Uyğunsuz Fəaliyyət

Bir müəssisə, öz fəaliyyət sahəsinin böyüklüyünə və ehtiyaclarına uyğun olmayan bir miqdarda avadanlıq və tikinti sərmayəsi qoyarsa, sonradan həyata keçirilən fəaliyyətin həcmi ilə bu sərmayələrin arasında böyük bir uçurum yaranır. Məsələn, çoxsaylı və bahalı avadanlıqlar alınsa, lakin müəssisənin fəaliyyəti kiçik bir ölçüdə həyata keçirilirsə, alınan avadanlıqların istifadəsi və istehsal gücü heç vaxt dolğun istifadə olunmur. Bu, resurs israfına və xərclərin artmasına səbəb olur.

b. Gəlir İstiqamətinin Səhv Seçilməsi

Müəssisə, hər hansı bir fəaliyyət sahəsində yüksək sərmayə qoymağa qərar verərkən, bu fəaliyyət sahəsinin bazar tələbinə uyğun olub-olmadığını düzgün analiz etməlidir. Gəlir gətirəcək sahələrə yönəlmək və iqtisadi şəraitə uyğun addımlar atmaq vacibdir. Lakin, fəaliyyəti kiçik və ya dar bir miqyasda olan müəssisələr üçün böyük sərmayələrin qoyulması gəlirsizliklə nəticələnə bilər.

Əməliyyat Xərclərinin Artması

Böyük avadanlıqların alınması və tikinti sərmayələrinin yüksək olması, müəssisənin əməliyyat xərclərini artırır. Əgər bu sərmayələrə uyğun gələn fəaliyyətlər həyata keçirilə bilmirsə, böyük xərclərin ödənilməsi üçün əməliyyatlarda çatışmazlıqlar və gəlirsizliklər yaranır. Bu da şirkətin maliyyə vəziyyətini zədələyir və davamlı fəaliyyət göstərməsini çətinləşdirir.

Maliyyə Axınının Pozulma səbəbi

Müəssisə, böyük sərmayələrə yönəldikdə və onların üzərində əməliyyat xərclərini ödəyərkən, şirkətin likvidlik problemi ilə qarşılaşması mümkündür. Bu, qısa müddətli pul axını problemlərinə, borc yükünün artmasına və nəticədə müəssisənin maliyyə dayanıqlılığının pozulmasına səbəb olur.

2. Maliyyənin Düzgün Qoyuluşunun Əhəmiyyəti

Maliyyə resurslarının düzgün qoyuluşu, müəssisənin uğurlu fəaliyyət göstərməsi üçün kritik əhəmiyyət daşıyır. Yalnız böyük avadanlıq və tikinti sərmayələri qoymaq deyil, bu sərmayələrin düzgün planlaşdırılması və qiymətləndirilməsi də vacibdir. Aşağıda maliyyə resurslarının düzgün qoyuluşu və planlaşdırılmasının təmin edilməsi üçün bəzi əsas prinsipləri var:

a. Biznes Planının Yaradılması

Müəssisə fəaliyyətə başlamazdan əvvəl, aydın və detallı bir biznes planı hazırlanmalıdır. Bu plan, investisiyaların həcmini, gözlənilən gəlir və xərcləri, bazar tələbatını və digər mühüm amilləri əhatə etməlidir. Yalnız bu şəkildə müəssisə, maliyyə resurslarını necə bölüşdürəcəyini və investisiyaları hansı sahələrə yönəldəcəyini düzgün müəyyən edə bilər.

b. Ehtiyaclara Uyğun İnvestisiyalar

Müəssisə öz fəaliyyət sahəsinin ölçüsünə və ehtiyaclarına uyğun sərmayə qoymalıdır. Böyük avadanlıqlara və tikintiyə çox sərmayə qoymaq, yalnız yüksək gəlir gətirəcək fəaliyyətlər həyata keçirildikdə məqbul olar. Əgər müəssisə kiçik ölçülü fəaliyyətlə məşğul olacaqsa, bu tip sərmayələr qənaətcil şəkildə tətbiq edilməli və fəaliyyətin tələblərinə uyğun olmalıdır.

c. Risklərin Dəyərləndirilməsi

Müəssisə, investisiyalarını həyata keçirməzdən əvvəl bütün potensial riskləri qiymətləndirməlidir. Həddindən artıq böyük avadanlıqlar və tikinti sərmayələri, bazarda tələb olmayan məhsul və ya xidmətlə əlaqəli olarsa, bu, ciddi maliyyə risklərinə səbəb ola bilər. Risklərin dəyərləndirilməsi və alternativ strategiyalar hazırlanması müvəffəqiyyətin təminatıdır.

d. İnvestisiyaların Təsirinin Təhlili

Müəssisə, maliyyə qoyuluşlarının necə təsir etdiyini və onların gəlir gətirəcəyini təhlil etməlidir. Hər bir sərmayənin nəticələri analiz edilməli, gözlənilən gəlir və xərclər müqayisə olunmalıdır. Bu şəkildə müəssisə öz sərmayələrini daha effektiv şəkildə yönləndirə bilər.

e. Pul Axınının İdarə Edilməsi

Müəssisə, böyük investisiyalar həyata keçirərkən pul axınına xüsusi diqqət yetirməlidir. Qısa müddətli pul ehtiyacları və borclanma öhdəlikləri düzgün planlaşdırılmalı və maliyyə axınında problemlər yaranmamalıdır.