Azərbaycan Mərkəzi Bankı «Banklarda likvidlik riskinin idarə edilməsi Qaydası»na dəyişikliklər edib.
"Bankların likvidliklə bağlı heç bir problemi yoxdur"
FED.az xəbər verir ki, 2025-ci il avqustun 1-dən qüvvəyə minəcək dəyişikliklərdə banklarda likvidliklə bağlı bəzi məsələlər, o cümlədən likvidliyin ötürülmə əmsalı ilə bağlı yeni tələblər əksini tapıb.
Mərkəzi Bankın bununla bağlı açıqlamasında bildirilir ki, Qaydaya edilən dəyişikliklərin əsas məqsədi kəmiyyət və keyfiyyət parametrlərinin yenidən tənzimlənməsi yolu ilə banklarda likvidlik risklərinin daha effektiv idarə olunması, onların likvidlik mövqelərini daha da möhkəmləndirmək, eləcə də, bank sektorunun real iqtisadiyyatı maliyyələşdirmək imkanlarını qorumaqdır.
«Yeni tələblər bankların likvidlik mövqeyinin qiymətləndirilməsi üçün tətbiq edilən likvidliyin örtülmə əmsalının (LCR) həm məcmu, həm də milli valyuta üzrə tətbiqini nəzərdə tutur. 01.08.2025-ci il tarixindən etibarən sistem əhəmiyyətli banklar milli valyuta üzrə LCR əmsalını 50%-dən başlamaqla 01.06.2027-ci il tarixinədək, bütün digər banklar isə 40%-dən başlamaqla 01.12.2027-ci il tarixinədək mərhələli qaydaya 100%-ə çatdırmalıdır»-deyə maliyyə bazarı requlyatoru əsas məqamları açıqlayıb.
İlk növbədə əsas dəyişikliklərdən biri likvidliyin ötürülmə əmsalı ilə bağlı tələblərdən xarici valyutanın çıxarılmasıdır. Yeniliyə əsasən bundan sonra likvidlik ötürülmə əmsalı xarici valyuta ilə deyil, milli valyuta ilə hesablanacaq. Bundan başqa, yeni qaydalara əsasən banklarda likvidliyin ötürülmə əmsalının lazımi həddə çatdırmaq üçün banklara verilən vaxt daha 2 il uzadılıb. Belə ki, əvvəlki qaydalara görə, ölkədəki sistem əhəmiyyətli və digər banklar likvidlik ötürülmə əmsalını 2025-ci il dekabrın 1-dək 100 faizə çatdırmalıydılar.
Qaydaların əvvəlki variantında nəzərdə tutulurdu ki, sistem əhəmiyyətli olmayan banklar bu ilin iyunun 1-də likvidlik ötürülməsi əmsalını 90%-ə, dekabrın 1-də isə 100%-ə çatdırsınlar.
Sistem əhəmiyytli banklarda isə bu göstərici hələ ötən ilin sonunda 100%-ə çatmalıydı. Amma banklarnın qrafikdən geri qaldığını görə AMB onlara yeni vaxt verməyi qərara alıb. Yeni qrafikə əsasən sistem əhəmiyyətli olmayan banklar məcmu vəsaitlər üzrə likvidlik əmsalını bu ilin avqustun 1-də 90%-ə, ilin sonunda isə 100%-ə çatdırmalıdırlar. Sistem əhəmiyyətli banklarda bu göstərici artıq indi 100% olmalıdır.
Amma dəyişikliklərin gətirdiyi yeniliklərdən biri likvidlik əmsalının məcmu və milli valyutada olan vəsaitlər üzrə ayrıca hesablanması tələbidir.
Yeni qrafikə əsasən banklar milli valyuta üzrə likvidlik əmsalını yalnız 2027-ci ilin sonunda 100%-ə atdıracaqlar. Bu il avqustan 1-də isə bu göstəricinin 40% olması kifayətdir.
Sistem əhəmiyyətli banklar isə milil valyuta üzrə göstəricini avqustun 1-dək 50%-ə, 2027-ci ilin ortalarına qədər isə 100%-ə çatdırmalıdırlar.
Qaydalara edilən əsas yeniliklərdən biri – likvidlik əmsalını qoyruyub saxlamaq üçün banklara nəzarətin sərtləşməsidir.
Əvvəlki qaydalara görə banklarda likvidlik əmsalının göstərilən həddən aşağı düşməsinə 30 gün icazə verilirdi. Banklar, belə problem olanda bu barədə yalnız 30 günün tamamında Mərkəzi Banka bununla bağlı tədbirlər planı təqdim etməli idilər. Və bu planın müddəti də 3 ayadək uzana bilərdi.
İndi isə qaydalar sərtləşib. İndi likvidlik ötürülməsi əmsalı tələb olunan həddən aşağı düşdükdə bank bu barədə Mərkəzi Bankı məlumatlandırır və 5 gün nəzarətdə saxlanılır. Bu müddətdə problem həll olunmasa, bank 5 gün ərzində AMB-ə bununla bağlı tədbirlər planı təqdim etməli və 45 günə onu reallaşdırmalıdır. Göründüyü kimi, likvidliyin ötürülməsi əmsalının lazımi həddə çatdırılması üçün banklara verilən vaxt 2 dəfə azaldılıb.
Qaydaya digər dəyişiklik bankların yüksək keyfiyyətli likvid aktiv kimi təsnifləşdirə biləcəkləri aktivlərin dairəsini genişləndirməkdir. Bu məqsədlə bank metalları, dövlət zəmanətli maliyyə institutlarının qiymətli kağızları, gecəlik (overnight) depozitlər, Mərkəzi Bankda yerləşdirilmiş qısamüddətli vəsaitlərin yüksək keyfiyyətli likvid aktiv kimi təsnifləşdirilməsinə icazə verilib.
