Dünya Bankının bu il dərc ediləcək “Business Ready” hesabatında Azərbaycanın əmlak qeydiyyatı sahəsində mühüm irəliləyişlər əldə edəcəyi gözlənilir.
Bu barədə FED.az-a İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidmətindən (ƏMDX) məlumat verilib.
Bildirilib ki, “Doing Business 2020” hesabatına əsasən, Azərbaycanda əmlak qeydiyyatı üçün prosedurların sayı birə, bu prosesə tələb olunan vaxt isə bir günə endirilib. Yeni “Business Ready” hesabatı çərçivəsində bu prosesi daha da sadələşdirmək və sürətləndirmək üçün bir sıra innovativ yeniliklər və texnologiyalar tətbiq edilib.
Əmlak qeydiyyatı sistemində əsas yenilikləri sadalayarkən qeyd olunub ki, “Bir pəncərə” prinsipi əsasında inteqrasiya olunmuş qeydiyyat sistemi: “Daşınmaz Əmlakın Dövlət Kadastrı və Reyestri” publik hüquqi şəxsinin və Mərkəzi Bankın informasiya sistemləri əsasında daşınmaz əmlak alqı-satqısı üzrə müxtəlif ödənişlərin notariusun depozit hesabı vasitəsilə Elektron Hökumət İnformasiya Sistemi və “AniPay” üzərindən elektron qaydada ödənilməsi təmin edilib. Tikintisinə icazə verilmiş daşınmaz əmlak obyektlərinə münasibətdə təminat qeydinin aparılması ilə bağlı prosedur qaydaları müəyyən edilib”.
Həmçinin, vergi öhdəliklərinin avtomatlaşdırılması istiqamətində aparılan işlər nəticəsində torpaq sahələrinin istifadəsi ilə bağlı məlumatların vergi orqanlarına elektron ötürülməsi həyata keçirilib.
Rəqəmsal qeydiyyatın genişləndirilməsi ilə bağlı, əmlak üzərində hüquqların elektron qaydada qeydiyyata alınması zamanı notarius tərəfindən bir sıra vacib məlumatların – əmlakın sahə ölçüsündə dəyişikliklər, icarə və istifadə hüquqları, əmlakın yerləşdiyi zonalar və keyfiyyət əmsalı, nikah dövründə əldə olunan, lakin birgə əmlak kateqoriyasına aid olmayan əmlakın əldə edilməsinin hüquqi əsasları, tarixi-mədəni abidə statusu və digər hüquqi aspektlərin elektron əldə edilməsinə dair təkliflər hazırlanıb.
Mülkiyyət hüquqlarının qorunması məqsədi ilə mühafizə zonalarında yerləşən torpaq sahələrinin istifadəsinə dair qaydalar təkmilləşdirilib, Bakı şəhəri ərazisində yerləşən, qanunvericiliklə müəyyən edilmiş əsaslarla istifadəsiz və ya normadan artıq istifadə edilən torpaq sahələrinin faktiki istifadəçilərə satılması üçün normativ-hüquqi akt layihələri hazırlanıb.
Rəqəmsal əmlak bazasının yaradılması məqsədilə daşınmaz əmlakın bazar qiymətləri (satış və icarə) üzrə məlumat bazasının yaradılması üçün “Elektron notariat” informasiya sistemindən bütün əmlak növləri üzrə müvafiq hesabatların alınması təmin edilib.
“Üçüncü şəxsə məxsus torpaq sahəsində tikintisinə icazə verilən daşınmaz əmlak obyekti sahiblərinin torpaq mülkiyyətçiləri ilə münasibətlərini tənzimləyən qanunvericilik aktlarının təkmilləşdirilməsi ilə bağlı layihələr aidiyyəti üzrə təqdim edilib. Daşınmaz əmlaka dair texniki sənədlərin (torpaq sahəsinin planı və ölçüsü, texniki pasport) tam elektronlaşdırılması həyata keçirilib.Bununla yanaşı, “Əmlakım” mobil tətbiqi hazırlanaraq vətəndaşların xidmətlərə əlçatanlığını artırmaq və əmlak savadlılığını yüksəltmək məqsədilə istifadəyə verilib.
Məlumat sistemlərinin inteqrasiyası çərçivəsində Dövlət Vergi Xidmətinin məlumatları “Daşınmaz Əmlakın Elektron Reyestri və Kadastrı” informasiya sisteminə inteqrasiya edilib. Tikintilərin Dövlət Reyestrində tikinti obyektlərinin inşasına və istismarına icazə verilməsi ilə bağlı mövcud olan məlumatların “Daşınmaz Əmlakın Elektron Reyestri və Kadastrı” informasiya sisteminə inteqrasiyası həyata keçirilib.
Notariat əməliyyatlarının avtomatlaşdırması məqsədilə daşınmaz əmlakla bağlı müqavilələrin tərəflər üçün xərclərinin vahid ödəniş tapşırığı ilə ödənilməsi və notariat ofislərində “bir pəncərə” prinsipi tətbiq edilib. Daşınmaz əmlakın yerləşdiyi zona əmsalı barədə məlumatın “Elektron notariat” informasiya sistemi vasitəsilə əldə edilməsi imkanı yaradılıb.
Sığorta məlumatlarının inteqrasiyası məqsədilə daşınmaz əmlakın sığorta statusu barədə məlumatların notariuslar vasitəsilə əldə edilməsi üçün Mərkəzi Bank, Ədliyyə Nazirliyi və İqtisadiyyat Nazirliyi arasında müvafiq informasiya sistemləri üzrə məlumat mübadiləsi təmin edilib.
Daşınmaz əmlaka dair texniki sənədlər qismində sxematik bölgü sənədi 2024-cü il iyunun 5-də elektronlaşdırılıb”, - ƏMDX-dən bildirilib.
Vurğulanıb ki, son illərdə sahiblik və icarə, təhlükəsiz torpaq mülkiyyətçiliyinin (dövlət və ya özəl zəmanət) mövcudluğu ilə bağlı qanunvericilik aktlarının hazırlanması, torpaq əməliyyatları, yüklülük, kadastr üzrə məlumatların müvafiq tələblərə uyğun olaraq tam şəkildə elektronlaşdırılması, dövlət reyestrindəki məlumatlara əlçatanlığın təmin edilməsi ilə bağlı müvafiq işlər aparılıb. Bu addımlar nəticəsində Azərbaycanda əmlak qeydiyyatının sürətləndirilməsi, şəffaflığın artırılması və vətəndaşlar üçün əlçatanlığın genişləndirilməsi istiqamətində mühüm irəliləyişlər əldə olunub və bu Dünya Bankının yeni “Business Ready” hesabatında Azərbaycanın reytinqinə müsbət təsir göstərəcəyi gözlənilir.
Xatırladaq ki, Azərbaycan Prezidentinin 17 noyabr 2023-cü il tarixli Fərmanı ilə “Daşınmaz Əmlakın Elektron Reyestri və Kadastrı” informasiya sisteminin yaradılması nəzərdə tutulub. Bu sistem vasitəsilə vətəndaşlar və qurumlar daşınmaz əmlakla bağlı sənədlərin elektron qaydada təqdim edilməsi, müraciətlərin icra vəziyyətinin izlənilməsi və ödənişlərin onlayn qaydada həyata keçirilməsi imkanına malik olacaqlar.
