Qanunvericiliyin tələbinə görə, influenserlər əldə etdikləri gəlirlərə uyğun olaraq müxtəlif vergi öhdəliklərinə cəlb edilə bilərlər. Bəs bu öhdəliklər necə tənzimlənir? Onlar hansı qaydada vergiyə cəlb olunurlar?
FED.az xəbər verir ki, suallara mühasib Fərid Zalov aydınlıq gətirir.
İlk növbədə, influenser anlayışına aydınlıq gətirək. İnfluenser – sosial media platformalarında (“Instagram”, “TikTok”, “YouTube”, “Facebook”, “X” və s.) kifayət qədər izləyicisi olan, ictimai rəyə təsir göstərən və məhsul, xidmət və ya ideyaların tanıtımında iştirak edən şəxsdir. Bunlara aşağıdakı qruplar daxildir:
- Sosial media kontenti yaradanlar – məsələn, “YouTube” videoblogerləri, “TikTok” istifadəçiləri, “Instagram” və “Facebook” səhifə sahibləri, podkast aparıcıları və canlı yayımlarla gəlir qazananlar;
- Brendlərlə əməkdaşlıq edənlər – sponsorlu paylaşımlar edən şəxslər, reklam müqabilində məhsul və ya pul alanlar, barterlə məhsul və ya xidmət tanıdanlar;
- Livestream vasitəsilə gəlir əldə edənlər – “Twitch” və “TikTok Live” üzərindən “donate”, abunəlik və ya hədiyyə yolu ilə gəlir qazanan şəxslər, “Patreon” və “YouTube Membership” kimi platformalarda abunəliklə gəlir əldə edənlər.
Azərbaycan Respublikasının vergi qanunvericiliyinə əsasən, influenserlər ayrıca bir vergi kateqoriyası kimi tanınmasalar da, gəlir əldə edən fiziki şəxslər və ya fərdi sahibkarlar kimi vergi ödəyicisi hesab olunurlar. Onlar aşağıdakı vergi kateqoriyalarına aid edilə bilərlər:
1. Qeydiyyatsız fiziki şəxs kimi gəlir əldə edənlər
Bu şəxslər vergi orqanında qeydiyyatda deyillər və gəlirlərini adətən mülki-hüquqi müqavilə əsasında əldə edirlər (məsələn, bir brendlə və ya reklam agentliyi ilə müqavilə bağlayaraq).
Bu zaman vergi tutulması prosesi xidməti (işi) alan tərəfindən həyata keçirilir. Yəni influenserə ödəniləcək məbləğdən ödəmə mənbəyində vergi məbləği tutulur, dövlət büdcəsinə ödənilir. Bu halda həmin şəxsin ayrıca vergi uçotuna alınaraq vergi bəyannaməsi təqdim etmək öhdəliyi yaranmır.
Vergi Məcəlləsinin 101.1-3-cü maddəsinə əsasən, fiziki şəxslərin bu Məcəllənin 150.1.1-ci və 150.1.2-ci maddələrinə uyğun olaraq ödəmə mənbəyində vergiyə cəlb olunan gəlirlərindən vergi bu Məcəllənin 101.1-ci və 101.1-1-ci maddələrində nəzərdə tutulan dərəcələrə müvafiq qaydada hesablanır və aidiyyəti üzrə ödənilir. Həmin Məcəllənin 150.1.3-cü və 150.1.7-ci (vergi orqanlarında uçota alınmayan fiziki şəxslərin göstərdiyi xidmətlərə (işlərə) münasibətdə) maddələri tətbiq edilərkən gəlir vergisi bu Məcəllənin 101.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş verginin dərəcəsi müvafiq olaraq pensiya alan və xidmət göstərən şəxsin gəlirlərinə tətbiq edilməklə hesablanır.
Məcəllənin 101.1-ci maddəsinin tələbinə görə, bu halda gəlirin məbləğindən asılı olaraq, gəlir vergisi aşağıdakı kimi tutulur:
- gəlir 2.500 manatadək olduqda 14 faiz;
- gəlir 2.500 manatdan çox olduqda 350 manat + 2.500 manatdan çox olan məbləğin 25 faizi.
Əlavə olaraq, “Sosial sığorta haqqında” Qanunun 14.5.2-ci maddəsinə əsasən, gəlirlərin 25 faizi miqdarında məcburi dövlət sosial sığorta haqqı tutulur. Həmçinin, “Tibbi sığorta haqqında” Qanunun 15-10.1.4-cü maddəsi ilə gəlirin 8.000 manatadək olan hissəsinin 2 faizi, 8.000 manatdan yuxarı olan hissəsinin 1 faizi həcmində icbari tibbi sığorta haqqı tutulur.
2. Fiziki şəxs – fərdi sahibkar kimi (VÖEN-li) gəlir əldə edənlər
Bu şəxslər vergi orqanında qeydiyyatdan keçərək VÖEN almış və sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olurlar. Onlar aşağıdakı vergi rejimlərindən birini seçə bilərlər:
a) Sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi olmaq hüququ (Vergi Məcəlləsinin 218-ci maddəsi)
- Bu rejimdən istifadə etmək üçün illik dövriyyə 200.000 manatdan az olmalıdır (Vergi Məcəlləsinin 218.1.1-ci maddəsi);
- Əməliyyatların (xidmət və işlərin) 30%-dən çoxu fərdi sahibkarlar və hüquqi şəxslərə yönəldilməməlidir. (Vergi Məcəlləsinin 218.6.2-ci maddəsi).
Məcəllənin 220.1-ci maddəsinə görə, sadələşdirilmiş vergi öhdəliyi tətbiq olunduqda işlərin görülməsindən, xidmətlərin göstərilməsindən əldə edilən vəsaitin 2%-i məbləğində vergi tutulur.
Misal 1: Tutaq ki, influenserin illik dövriyyəsi 150.000 manatdır və il ərzində 150.000 manat vəsait əldə edib. Onun ödəyəcəyi vergi məbləği 3.000 manat olacaq:
150.000 × 2% = 3.000 manat.
b) Gəlir vergisi ödəyicisi olmaq hüququ
Bu rejimdə il ərzində gəlirin əldə edilməsi üçün çəkilən xərclər gəlirdən çıxılmaqla xalis gəlir hesablanır və həmin məbləğ aşağıdakı şəkildə vergiyə cəlb olunur:
Əgər illik dövriyyəsi 45.000 manatdan azdırsa, gəlirin 75%-i vergidən azaddır, qalan 25%-i üzrə 20% gəlir vergisi tutulur (Vergi Məcələsinin 102.1.30-1-ci maddəsi üzrə güzəşt).
Misal 2: Tutaq ki, influenserin illik gəliri 43.000 manat, xərci isə 10.000 manat olub. Bu halda xərclər çıxıldıqdan sonra onun xalis gəliri 33.000 manat təşkil edir. Bunun 75%-lik hissəsi vergidən azad edilir:
33.000 x 75% = 24.750 manat;
33.000 – 24.750 = 8.250 manat;
8.250 x 20% = 1.650 manat.
Deməli, influenserin ödəyəcəyi vergi məbləği 8.250 manatdan hesablanacaq və 1.650 manat təşkil edəcək. Əgər dövriyyəsi 45.000 manatdan çox olarsa, gəlir vergisi xalis gəlirin 20%-i məbləğində olacaq:
Misal 3: Fərd edək ki, influenserin illik gəliri 70.000 manat, xərcləri isə 10.000 manat olub. Bu halda onun vergi öhdəliyi 12.000 manat təşkil edəcək:
70.000 – 10.000 = 6.000 manat;
60.000 x 20% = 12.000 manat.
Əgər illik dövriyyə 200.000 manatdan artıq olarsa, influenser 10 gün ərzində ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməyə borcludur.
3. Qeyri-rezident influenserlər
Bu kateqoriyaya Azərbaycanda yaşamayan, lakin burada reklam və ya xidmət təqdim edən xarici influenserlər aiddir. Onların gəlirlərinə 10% ödəmə mənbəyində vergi və qeyri-rezidentlərin göstərdiyi iş və xidmətlər üzrə 18% ƏDV hesablanır. (Vergiler.az)
