Sığorta bazarının inkişafı: yaxın və perspektiv vəzifələr - MƏQALƏ

09:35 20 Fev 2018

3 - c ü y a z ı
Azərbaycanda sığorta bazarının davamlı inkişafı mühüm strateji əhəmiyyət daşıyır. Təsadüfi deyildir ki, “Azərbaycan Respublikasında maliyyə xidmətlərinin inkişafına dair Strateji Yol Xəritəsi”ndə maliyyə sahəsi qarşısında çeviklik, rəqabətqabiliyyətlilik və innovativlik kimi yeni vəzifələr müəyyən edilmişdir.
2020-ci ilədək qarşıya qoyulan məqsədlərə çatmaq üçün maliyyə sahəsi üzrə strateji hədəflər və strateji prioritetlər üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsi planlaşdırılıb. Bu hədəflərin sırasında sığorta bazarının inkişafı üçün bazar iştirakçıları üçün əlverişli mühitin yaradılması, şirkətlərin kapitallaşması, aktivlərin sağlamlaşdırılması, məlumatların mübadiləsi sisteminin inkişafı, müştərilərin hüquqlarının müdafiəsi üzrə etibarlı mexanizmlərin yaradılması və s. istiqamətlərdə tədbirlərin görülməsi yer alır.
Sığorta bazarının yaxın (2020-ci ilədək) və orta dövr (2025-ci ilədək) üçün əsas inkişaf vəzifələrinin aşağıdakı istiqamətlər üzrə təmin edilməsi gözlənilir:

Bazarın genişlənməsi

Bu istiqamətə a) bazarın ümumi biznes həcminin artırılması, bunun üçün mövcud könüllü sığorta məhsullarının təkmilləşdirilməsi və yeni məhsulların yaradılması tədbirləri; b) hüquqi bazanın genişləndirilməsi və təkmilləşdirilməsi, icbari sığorta növlərinin artırılması üzrə fəaliyyət aiddir.

Sığorta şirkətlərinin təkmilləşdirilməsi

Ölkəmizdə sığorta şirkətlərinin yaradılması və formalaşması prosesi son 25 ildə mürəkkəb mərhələlərdən keçmiş, zaman-zaman bazar tələblərinə cavab verməyən şirkətlərin bazarı tərk etməsi, digər şirkətlərin bazarda möhkəmlənmək cəhdləri göz önündə olmuşdur. Hazırda da bu təbii iqtisadi proses davam etməkdədir. Müasir şəraitdə sığorta şirkətləri bazarda dayanıqlı mövqeyə malik olmaq və davamlı inkişaf üçün aşağıdakı istiqamətlərdə fəaliyyəti artırmalıdırlar:

İdarəetmənin və icra fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi (strateji və taktiki planlaşdırma və idarəetmə, insan resursları, müasir İT və proqram təminatı, risklərin idarəedilməsi və s.)
Biznesin müasir təşkili və idarəedilməsi (biznesin aparılmasının müasir texnologiyaları və praktikası, müştəriyönümlülük, xidmət keyfiyyəti, marketinq (bazar) araşdırmaları və s.)
Maliyyə/investisiya fəaliyyəti (aktivlərin sağlamlaşdırılması, sığorta portfelinin mənfəətliliyi, investisiya portfelinin təhlili, investisiya alətlərinin təkmilləşdirilməsi və s.)
Şirkətin kapitalının və dayanıqlığının gücləndirilməsi (nizamnamə kapitalının və məcmu kapitalın mütəmadi olaraq artırılması, iri risklərin paylaşdırılması və s.)
Qanunvericiliyə uyğun fəaliyyət (qanunvericilik tələblərinə əməl olunması, müasir elektron uçot və hesabat sistemi, şəffaflıq və ədalətlilik və s.)

Sığorta vasitəçiləri üzrə fəaliyyətin təkmilləşdirilməsi

Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası sığorta bazarı üzrə tənzimləyici və nəzarət edən orqan kimi sığorta vasitəçilərinin (agentlər, brokerlər) fəaliyyətinə obyektiv və qanuni tələblər irəli sürməklə bu sahədə geniş təmizləmə işləri aparmağa müvəffəq oldu. Fəaliyyət göstərməyən, qanunazidd hərəkətlər edən, düzgün hesabat sistemi olmayan sığorta vasitəçilərinə, xüsusilə bu tip fiziki şəxs sığorta agentlərinə qarşı ciddi tədbirlər görüldü, uyğun hallarda onların lisenziyası ləğv olundu. Bununla da, sığorta bazarında “agent flrıldaqçılığı” kimi tanınmış hallar aradan qaldırılmaqdadır.

Sığorta bazarında tarif siyasəti

Əsas məqsəd sığorta bazarında əlverişli tariflərin (qiymətlərin) formalaşmasıdır. Əsas şərtlər – tarif (qiymət) sığorta şirkətinin risklərini örtməklə zəruri mənfəətliliyini təmin etməli və müştərilər üçün əlçatan olmalıdır. Şığorta şirkətləri ümumi razılaşmalar əsasında dempinq siyasətindən (qiymətdən real dəyərdən aşağı təklif olunması) əl çəkməli, daha əsaslandırılmış tarifləri təklif etməlidirlər.
Sığorta biznesinin uzunmüddətli və dayanıqlı aparılması üçün şirkətlər qısamüddətli dövrə hesablanmış “yüksəkmənfəətlilik” prinsipindən daşınmalı, daha sabit və davamlı inkişafı təmin edən uzunmüddətli “kifayətedici mənfəətlilik” prinsipinə keçməlidirlər.

Sığorta şirkətləri arasında işgüzar əməkdaşlığın genişləndirilməsi

Sığorta şirkətləri arasında iki tərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlıq razılaşmaları əsasında iri sığorta risklərinin birgə idarəolunması, sığorta daxılları, daxili təkrarsığorta sisteminin genişləndirilməsi, qabaqcıl təcrübənin bölüşdürülməsi, birgə maarifləndirmə, təbliğat və reklam tədbirləri, məlumat mübadiləsi və s. istiqamətlərdə işlər görülməlidir.

İctimai sığorta birliklərinin fəaliyyətinin artırılması

Azərbaycanda son illərədək çox faydalı işlər görmüş sığorta ictimai birliklərinin, xüsusilə Azərbaycan Sığortaçılar Assosiasiyasının fəaliyyəti yenidən güclənməlidir. Sığorta şirkətlərinə və ümumilikdə sığorta bazarına əlaqələndirmə, problemlərin müzakirəsi və həlli, beynəlxalq və yerli tədbirlərin keçirilməsi kimi məsələlərdə əhəmiyyətli dəstək olan ASA digər peşəkar ictimai qurumlarla, Azərbaycan Risk Peşəkarları Assosiasiyası, Azərbaycan Aktuarilər Assosiasiyası, Azərbaycan Banklar Assosiasiya və s. ilə birgə mühüm vəzifələr yerinə yetirə bilər.

İcbari Tibbi Sığortanın tətbiqi

Qarşıdakı yaxın dövrdə (2020-ci ilədək) Sığorta Bazarının ən strateji layihəsi ölkədə İcbari Tibbi Sığorta sisteminin tətbiqidir. Bu sistemin tətbiqi həm sığorta bazarının kəskin böyüməsinə, həm onun ictimai və sosial əhəmiyyətinin artmasına səbəb olacaqdır.

Tənzimləyici və nəzarət orqanlarının dəstəyi

Təbii ki, sığorta bazarının inkişafı dövlətin qanunvericilik və təşkilati təminatı və əsas tənzimləyici orqan olan Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının daimi diqqəti və dəstəyi ilə sıx bağlıdır. Sığorta sahəsinə aid qanunvericilik bazasının genişlənməsi və təkmilləşməsi bazarın inkişafı üçün mühüm fundamental əsasdır.
Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası tərəfindən sığorta bazarının inkişafına mane olan halların tənzimlənməsi və bazar üzrə hesabatların təhlili nəticəsində aşkar olunan qanunazidd hallara qarşı nəzarət və islahedici tədbirlərin görülməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Azərbaycan iqtisadiyyatının ümumi dinamik inkişafı sığorta bazarının da davamlı inkişafını şərtləndirir. Yaxın dövrdə (2020-ci ilədək) aparılan işlərin nəticəsi kimi gözlənilə bilər ki, sığorta bazarı aşağıdakı devizlərin təminatçısına çevrilsin:

Azərbaycanda bütün əmlakın və biznes fəaliyyətinin sığorta təmiantı olmalıdır;
Azərbaycanda hər bir insanın icbari tibbi sığorta təminatı olmalıdır;
Azərbaycanda hər bir insanın həyatı sığortalı olmalıdır;

Orta perspektiv dövrdə (2020-2025-ci illər) bu devizləri real məqsədlərə çevirib onların yerinə yetirilməsinə çalışan Azərbaycan Sığorta Bazarı ölkədə mühüm maliyyə kompensasiyası sisteminin yaradılmasına və sığorta münasibətlərinin qabaqcıl beynəlxalq sığorta bazarlarına uyğunlaşmasına nail ola bilər.

FED.az Təhlil Qrupu