Müasir dövrdə həkim səhvlərinin statistikasına nəzər yetirsək görərik ki, hətta tibb sahəsində qabaqçıl olan inkişaf etmiş ölkələrdə belə vəziyyət dəhşətə gətirəcək dərəcədədir.
Belə ki, təkcə ABŞ-da həkimlərin səhvi nəticəsində on minlərlə (ayrı-ayrı mənbələrə görə 50.000-dən 150.000-ə qədər) insan həyatdan məhrum olur.
Daha çox insan isə yanlış diaqnoz, səhv təyin olunmuş preparatlar və ya cərrahi müdaxilələrdən zərər çəkir.
Avropada da eyni vəziyyət müşahidə olunmaqdadır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının hesabatlarına görə Avropa ölkələrində hospitala qəbul edilmiş pasientlərin 8%-dən 12%-ə gədəri tibbi səhvlərlə üzləşməli olurlar. Hər 20 pasientdən biri hospital infeksiyalarından zərər çəkməkdədir.
Pasientlər müxtəlif qəbildən olan tibbi səhvlərlə: diaqnostik, müalicəvi, texniki və təşkilati və s. səhvlərlə üzləşirlər. Bunların arasında ən çox rast gəlinən səhvlər həkimlər tərəfindən tibbi preparatların düzgün təyin edilməməsi və ya dozasının düzgün müəyyən edilməməsi hallarıdır.
Mötəbər mənbə sayılan BMJ-də nəşr olunan CDC (Center for diseases control and prevention) nəticələrinə görə, ölüm səbəblərinin sırasında həkim səhvləri artıq 3-cü yeri almışdır. Birinci və ikinci yerlərdə isə ənənəvi olaraq ürək-damar və onkoloji xəstəliklərdir.
Uzun müddət 3-cü yerdə duran tənəffüs yolları xəstəlikləri öz yerini həkim səhvlərinə verib. Beləliklə, həkim səhvləri 10 minlərlə pasientin ölümünə səbəb olaraq, onkoloji xəstəliklərlə tənəffüs yolları xəstəliklərinin arasında dayanmaqdadır.
Təəssüflə qeyd etmək istərdik ki, hazıda Azərbaycanda həkim səhvlərinə dair dəqiq statistik məlumatlara malik deyilik. Bununla belə təxmin etmək olar ki, bizim ölkədə reallıqın inkişaf etmiş ölkələrlə müqaisədə yaxşı olması ehtimalı azdır.
Peşəkar fəaliyyətdə hətta ən bahalı və təcrübəli mütəxəsislər belə səhv edə bilərlər. Lakin tibb mütəxəsisinin səhvi daha baha başa gəlir. Çünki bu səhv pasientin ölümü ilə nəticələnir, əksər hallarda isə təkrar daha bahalı əməliyyatlara, reablitasiya kurslarının keçirilməsinə və s. səbəb olur. Belə hallarda pasientlərin əksəriyyəti əlavə xərclər qarşılığında təkrar əməliyyat və kusrlardan keçməyə razılaşsalar da, bəzən həkim səhvlərinin fəsadlarını aradan qaldırmaq ücün nə həkimin, nə də kilinikanın maddi resursları bunu qarşılamağa yetmir.
Məsələnin məhz bu tərəfinin həlli, pasientin, həkimin və eyni zamanda klinikanın maddi maraqlarının qorunması ücün bütün dünyada qəbul olunmuş bir sivil mexanizm mövcuddur.
Bu - tibb işçilərinin peşə məsuliyyətinin sığortasıdır. İnkişaf etmiş ölkələrdə heç bir həkim sığortasız nə cərrahi əməliyyat edər, nə də ki, xəstəyə hər hansı bir resept yazar. Tibb işçilərinin peşə məsuliyyətinin sığortası, həkimlərə və klinikalara, sığorta şirkətinə öncədən müəyyən qədər sığorta haqqıödəməklə, mənəvi zərərlər və məhkəmə işləri də daxil olmaqla bütün mümkün maddi zərərləri sığortalamaq imkanı yaradır.
Təkidlə qeyd etmək olar ki, bu növ sığorta növünə və onun geniş yayılmasına Azərbaycanda da böyük ehtiyac var. Nümunə ücün qeyd etmək olar ki, artıq 10 ildən artıqdır ki, A-Group Sığorta şirkəti ümumilikdə 5 milyon ABŞ dolları limitində əməkdaşlıq etdiyi tibbi müəssisələrinin və onlarıntibb işçilərinin peşə məsuliyyətini sığortalayır. Lakin təəssuflə qeyd etməliyik ki, hal-hazırda bu sığorta növündən ölkədə çox az sayda klinika və həkimlər istifadə edirlər.
Bir çox ölkələrdə tibb işçilərinin peşə məsuliyyəti sığortası icbari sığorta növü kimi tətbiq olunur. Belə ki, 2010-cu ildən etibarən Türkiyədə həkimlərin peşə məsuliyyəti sığortası icbari olub, toplanan gəlirin idarə olunması ücün isə xüsusi fond yaradılıb. Fondun yaradılmasından bu günə qədər həkim səhvlərinin nəticəsində dəymiş zərərin ödənilməsi ücün 290 milyon ABŞ dolları həcmində sığorta təzminatları ödənilib. ABŞ-ın bəzi ştatlarında Amerika tibbi assosiasiyası tərəfindən qəbul edilmiş minimum sığorta tələbləri də mövcuddur. Limitlər hər hadisə ücün 100.000-dən 1 milyon dollar həddində, il ərzində isə aqreqatda 3 milyonadək dəyisə bilir.
Artıq bu cür tələblər bir müddət əvvəl Çində və Səudiyyə Ərəbistanında tətbiq olunmağa başlayıb. Rusiya və Belarusda isə bu haqda müvafiq qanunvericiliyin hazırlanması, bütün özəl və büdcədən maliyyələşən tibb müəsisələrində çalışan tibb işçiləri peşə məsuliyyətinin sığortasına cəlb olunması haqqında aktiv müzakirələr aparılmaqdadır.
Azərbaycanda sözügedən sığorta növünün məqsədyönlü şəkildə qurulması və həyata keçirilməsi birmənalı olaraq, xəstələrin və tibbi xidmət göstərən şəxslərin sosial müdafiəsi yönümündə atılmış mühüm bir addım olardı.
