Azərbaycanda bazar münasibətləri genişləndikcə, əmlak sahibləri biznes proseslərinə daha yaxından cəlb edilir. Nəticədə daşınmaz əmlaklar da getdikcə daha tez-tez biznes əməliyyatlarının alqı-satqı və girov predmetinə çevrilirlər. FED.az Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinin (ƏMDK) açıqladığı rəqəmlərə istinadən xəbər verir ki, 2017-ci ildə ölkədə aparılan biznes əməliyyatlarında girov qoyulan əmlakların sayı 2016-cı illə müqayisədə artıb.

Beləliklə, ƏMDK yanında Daşınma z Əmlakın Dövlət Reyestri Xidmətinin (DƏDRX) məlumatlarına görə, 2017-ci ildə Azərbaycanda 38 533 daşınmaz əmlak üzrə girov müqaviləsi qeydə alınıb. Bu, ötən ilin göstəricisindən 2776 müqavilə və ya 7,7% artıq olub. Bununla yanaşı, qeyd edək ki, 2015-ci ilin nəticələrinə görə, girov müqavilələrinin sayı daha artıq idi. Başqa sözlə, 2016-cı ildəki kəkin enmədən sonra 2017-ci ildə girov əmlaklar bazarı canlanmağa başlayıb.

2017-ci ildə Azərbaycanda ən çox girov qoyulan əmlaklar mənzillər və fərdi yaşayış evləri olub. Belə ki, ötən il girov qoyulmuş ümumi 38,5 min əmlakdan 18,2 mini mənzillərin payına düşüb. Eləcə də ötən il 9,2 minfərdi ev, 6,9 min torpaq sahəsi girov qoyulub.

2016-cı illə müqayisədə ipotekaya qoyulan əmlakların sayı 7,7% artıb. Ayrı-ayrı əmlak növlərinə gəlincə, ötən il girov qoyulan mənzillərin sayında 11%-ə yaxın artım baş verib. Fərdi yaşayış evləri üzrə girov müqavilələrinin sayında isə 7,4% azalma var. Ötən ilin nəticələri göstərir ki, 2017-ci ildə torpaq sahələrinin biznes əməliyyatlarında istifadəsi kəskin artıb, banklar və digər kredit təşkilatları torpaq sahələrini daha həvəslə girov kimi qəbul etməyə başlayıblar. Belə ki, ötən il torpaq sahələri üzrə 6,9 min ipoteka (girov) müqaviləsi bağlanıb ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 40% artıqdır.

Daşınmaz əmlaklar üzrə ən çox girov müqaviləsi ölkənin iqtisadi mərkəzi sayılan Bakıda bağlanılıb. Ötən il paytaxida ümumilikdə 19 776 ipoteka müqaviləsi bağlanılıb ki, bu da ölkə üzrə ümumi göstəricinin 51,3%-i və ya yarıdan çoxu deməkdir. Bakıdan sonra ən çox girov müqavilələri Sumqayıt (2712 müqavilə), Abşeron (2302 müqavilə), Xaçmaz (2256 müqavilə) və Gəncədə (2196 müqavilə) bağlanılıb. Abşeron yarımadasını nəzərə almayanda isə, ölkənin regionlarında ən çox girov qoyulan ərazilər Xaçmaz, Gəncə, Yevlax (1198 müqavilə) və Bərdə (1094 müqavilə) ərazi idarələridir. Əslində bu göstəriciləri həm də bölgədəki iqtisadi fəallığın indikatorları kimi qəbul etmək mümkündür.

Ayrı-ayrı əmlak növləri üzrə girovların ölkənin bölgələri üzrə bölgüsünə nəzər saldıqda isə daha maraqlı nəticələr ortaya çıxır. Belə ki, DƏDRx-in açıqladığı məlumatlara görə, ölkədə mənzillərin ən çox girov qoyulduğu ərazilər Bakı şəhəri və Abşeron yarımadasıdır (Sumqayıt və Abşeron da daxil olmaqla). Bütün girov qoyulan mənzillərin 88,6%-i bu üç ərazi idarəsinin payına düşür. Ölkənin regionlarında isə mənzillərin ən çox girov qoyulduğu bölgələr Gəncə, Yevlax, Şirvan və Bərdə ərazi idarələridir. Mənzillərin ən az girov qoyulduğu ərazi idarələri isə Şamaxı, ŞƏmkir və Qəbələdir – burada il ərzində cəmi 19-21 mənzil girov qoyulub.

Mənzillərin ən çox girov qoyulduğu bölgələr

Mənzillərdən fərqli olaraq girov qoyulan fərdi evlərin əksəriyyəti regionların payına düşür. Belə ki, girov evlərin yalnız 40%-i Bakı və Abşeron yarımadasında yerləşir. Ölkənin bölgələrində fərli evlərin ən çox girov qoyulduğu ərazilər Bərdə, Gəncə, Xaçmaz və Cəlilabad ərazi idarələridir.

Fərdi evlərin ən çox girov qoyulduğu bölgələr

Mənzil və fərdi evlərin ən çox girov qoyulduğu ərazi Bakı olsa da, torpaq sahələrinin girov göstəricilərində paytaxt birinci deyil. DƏDRX-in məlumatlarına əsasən, 2017-ci ildə Azərbaycanda torpaqların ən çox girov qoyulduğu bölgə Xaçmaz ərazi idarəsi (1545 müqavilə) olub. Torpaq girovlarının sayına görə, Xaçmaz və Bakıdan sonrakı yerləri Gəncə (628 müqavilə) və Şamaxı ərazi idarələri (574 müqavilə) tutur. Torpaqların ən az girov qoyulduğu bölgələr isə Ucar (59 müqavilə) və Cəlilabad (75 müqavilə) ərazi idarələri sayıla bilər.

Torpaq sahələrinin ən çox girov qoyulduğu bölgələr

Nəhayət, girov müqaviləsi predmet olan daşınmaz əmlakların Bakı və regonlar üzrə ümumi bölgüsünə nəzərə salaq. Göründüyü kimi, son 3 il ərzində ölkədə girov qoyulan daşınmaz əmlakların yerləşməçsi ilə bağlı vəziyyət dəyişib. Əgər 2015-2016-cı illərdə girovların yarıdan çoxu regionların payına düşürdüsə, 2017-ci ilin nəticələrinə görə, girov əmlakların yarıdan çoxu paytaxtdadır.

Mənbə: Daşınmaz əmlak jurnalı