Son dövrlər Azərbaycandan ixrac-idxal əməliyyatlarında və bu əməliyyatların gömrük  rəsmiləşdirilməsində bir sıra mühüm yeniliklər tətbiq edilib. Amma sahibkarların bir hissəsi bu yeniliklərdən və ümumiyyətlə, gömrük prosedurlarının bəzi tələblərindən xəbərsizdirlər. Nəticədə bu vəziyyət idxal-ixrac əməliyyatlarında çətinliklərə və iş adamları üçün problemlərə səbəb olur.

FED.az xəbər verir ki, bu barədə Azərbaycanda gömrük broker xidmətləri təklif edən aparıcı şirkətlərdən biri - «Mobil Broker» MMC-nin direktoru Vüsal Xəlilov Bakıda keçirilən Milli İxracatçılar və İdxalçılar Forumunda bildirib.

Mütəxəssis son dövrlər gömrük rəsmiləşdirilməsi və bu sahədəki başqa yeniliklər barədə təqdimatla çıxış edərək iş adamları üçün yenilikləri, eləcə də artıq mövcud olan mexanizmləri izah edib.

Ekspert bildirib ki, hazırda bəzi sektorlar gömrük rüsumundan azaddır, yəni xaricdən gətirilən bəzi malları görə, gömrük rüsumu tutulmur. Bunlar sənaye parkları, alternativ enerji mənbələri, “Böyük Qayıdış” dövlət proqramı üzrə idxal olunan mallar, neft sektoru məhsulları və elektromobillərdir.  

V.Xəlilov bildirib ki, maraqlı yeniliklərdən biri - hibrid və elektrik avtomobilləri üçün rüsumların kəskin azaldılması, bəzi hallarda isə ləğv edilməsidir.

«Azərbaycana ekoloji təmiz avtomobillərin gətirilməsi qaydaları sadələşdirildikdən sonra avtomobillərin dəyərindən asılı olaraq, elektromobilləri cəmi 200-300 manat, hibrid avtomobilləri isə 4-5 min manat rusüm ödəməklə idxal etmək mümkün olub. Söhbət mühərikinin həcmi 2,5 litrə qədər olan və istehsal tarixi 3 ili keçməyən avtomobillərə aiddir »-deyə V.Xəlilov bildirib.

İdxal-ixrac əməliyyatlarına toxunan şirkət rəhbəri bildirib ki, bu sahədə aparılan islahatlar nəticəsində gömrük rəsmiləşdirilməsi prosesinin uzanması və tranzit keçən avtomobillərin gözləməsi halları aradan qaldırılacaq.

«Yaşıl dəhliz» nə vaxt «qırmızı dəhliz»ə çevrilir?

«Yaşıl dəhliz» sistemi barədə məlumat verən V.Xəlilov bildirib ki, bu mexanizm iş adamlarına daha əlverişli şərait yaratamaq, biznesin dövlət tənzimlənməsi mexanizmlərini artırmaq, gömrük yoxlamalarını minimuma endirmək, ölkənin ixrac potensialını gücləndirmək məqsədi daşıyır: «Hazırda 800-900 iştirakçı «Yaşıl dəhliz»dən istifadə edir, istifadəçilər rəsmiləşdirmə prosesində bu rahatlığı hiss edirlər, amma hər hansı risk olarsa, bu artıq «qırmızı dəhliz»ə çevrilir».

Mütəxəssis bildirib ki, «Yaşıl dəhliz»ə qoşulmaq üçün «Mobil Broker»ə müraciət etmək olar: «Bura qoşulmaq üçün müraciət edən və ya müraciət edib işi yarımçıq qalan sahibkarlar varsa, onlara dəstək ola bilərik».

Sahibkarlar harada səhvə yol verirlər?

Ekspert idxal-ixrac və gömrük əməliyyatlarında sahibkarların yol verdiyi yanlışlıqlara da toxunub. «Bunlardan biri idxal zamanı icazə sənədlərində çatışmazlıqların olmasıdır. Bəzən sahibkarlar sənədləri əvvəlcədən hazırlamırlar və yalnız nəqliyyat vasitəsi ölkəyə gələndən sonra bəzi sənədlər yada düşür. İxrac zamanı bəzi hallarda sahibkar avtomobili tam yükləyib gömrük məntəqəsinə ixrac üçün gönderir. Amma bu halda lazım olan sənədlər toplanmalı və gömrüyə təqdim edilməlidir. Belə vəziyyətdə yaranan problem gömrüyün deyil, sahibkarın günahı olur. Bu halda da nəqliyyat vasitəsi üzrə gündə 100-150 manat ödəniş etmək lazım gəlir».

Ekspert belə halların aradan qalxması üçün bu sahədə çox böyük maarifləndirmə işi aparılmasnı vacib sayıb. «Gömrüklə bağlı “artıq öhdəlik” deyilən hal vasitəsilə istənilən malı buraxdırmaq olur. Nəticədə bu proses sahibkara terminallarda gündə 100-150 manata başa gəlmir».

Gömrük sahəsində yeniliklər

V.Xəlilov bir neçə həftə əvvəl gömrük sahəsində qüvvəyə minmiş və bəzi sahibkarların hələ də məlumatsız olduğu yenilikləri açıqlayıb. «Yanvar ayından qüvvəyə minmiş yeniliyə əsasən, gömrük bəyannamələrinə 24 saat ərzində baxılacaq. Əvvəllər bu müddət 48 saat təşkil edirdi. indi isə bu müddət 24 saata endirilib və bu sahbkarlar üçün müsbət yenilikdir».

Ekspert gömrük orqanlarında ƏDV depozit hesablarının birləşdirilməsi məsələsinə də toxunub. Onun sözlərinə görə, rəhbərlik etdiyi şirkət bu yeniliyi hələ 2-3 il əvvəl təklif edib. «Düşünürəm ki, sahibkarlıq üçün faydalı olacaq».

«Gömrük anbarı yaratmaqda kömək edə bilərik»

Son vaxtlar gömrükdə aparılan islahatlar çərçivəsində gömrük anbarlarının yaradılması da müzakirə edilir. Ekspert bildirir ki, Azərbaycanda gömrük anbarları demək olar ki, yoxdur, olanlar da, tam gücü ilə işləmir: «Amma bir məlumat vermək istəyirəm - hazırda Gömrük Komitəsində yeni qanun hazırlanır və artıq bu il, ya da gələn il gömrük anbarları istifadəyə veriləcək. Gömrük anbarı təsis etmək istəyən sahibkarlar olarsa, bizim vasitəmizlə müraciət edə bilər».

Daxildə emal və təkrar ixrac

V.Xəlilov bildirir ki, Azərbaycanda daxil emal gömrük prosedurundan demək olar ki, istifadə olunmur. «Ötən dəfə toplantıda söz verildi ki, bu prosedur Azərbaycanda işləyəcək. Və emal edilərək təkrar ixrac edilən zaman həmin mallar vergidən azad ounacaq".

Səlahiyyətli iqtisadi operator

“Səlahiyyətli iqtisadi operator” - azərbaycanlı sahibkarlar üçün yeni anlayışdır. Hazırda «Səlahiyyətli iqtisadi operator haqqında» yeni qanun hazırlanır. V.Xəlilovun sözlərinə görə, xarici iqtisadi fəaliyyətlə məşğul olan hər bir şəxsə, SİO statusu vermək planlaşdırılır: «Bu "yaşıl dəhliz"ə bənzər bir mexanizmdir. Amma bununla bağıl qanunvericilikdə heç də bütün məsələlər əksini tapmayıb.

Sahibkarları gözləyən daha bir yenilik - Dolayı gömrük təmsilçiliyi

Azərbaycanda geniş tətbiqi gözlənilən daha bir yenilik dolayı gömrük təmsilçiliyidir. Hələlik bu fəaliyyət ölkəmizdə geniş tətbiq edilmir. Amma bunun sahibkarlar üçün üstünlükləri və gətirəcəyi faydaları var.

İş adamları bu xidmətdən istifadə etməklə təkcə zamanı qənaət etmir, həm də gömrükdəki yeniliklərdən vaxtında xəbərdar olurlar. «Yeniliklərdən xəbərdar olma önəmlidir, çünki bəzən gömrükdə bəzi məsələlər dəyişir, amma sahibkarların məlumatları olmur, yalnız gömrükçülər deyəndə xəbərləri olur. Düşünürəm ki, burada gömrüyün bu sahədə maarifləndirmə işlərini  Azərbaycan Gömrük Brokerləri Assosiasiyası öz üzərlərinə götürməlidir»-deyə V.Xəlilov bildirir. 

«Məsələn, bizim sahibkarlıq platformamızda 3 minə qədər sahibkar var. Orada mütəmadi olaraq faydalı məlumatlar, o cümədən gömrükdəki yeniliklər barədə məlumatlar yayımlanır».

Dolayı gömrük təmsilçiliyi özündə «Məsuliyyət və cavabdehlik» və «İxtisaslaşmış peşəkar komanda» anlayışlarını  da bilirləşdirir.

Belə ki, sahibkarla təmsilçi arasında bağlanan müqaviləyə əsasən, istənilən məsələdə cavabdeh şəxs dolayı gömrük təmsilçisi olur.

Peşəkar komandaya gəlincə isə, onun əsas üstünlüyü təkcə biliklərin artıq olması ilə bağlı deyil, həm də 7/24 onlayn xidmət göstərə bilməsidir. «Bu onun üçün lazımdır ki, istənilən qısa idxal və ya sərhəddə qalmış maşınları rəsmiləşdirə bilirik».

Eyni zamanda bu xidmətdən istifadə etməklə bütün növ gömrük bəyannamələrinin tərtib edilməsi mümkündür, bura –müvəqqəti saxlanc, təkrar ixrac, təkrar idxal, xaricdə və daxildə emal, istənilən prosedur altında yerləşdirmə aiddir.