İlin sonunda şirkətlər onların effektiv fəaliyyətinin ənənəvi şəkildə qiymətləndirilməsindən imtina etdikdə nə baş verir?
Bir çox şirkətlər düşünürlər ki, işçilərin nümayiş etdirdikləri fəaliyyəti ölçmək, o cümlədən effektiv fəaliyyət qiymətləndirməsi aparmaq əlavə vaxt itkisidir, son dərəcə subyektiv prosesdir, ruhdan salır, işçilərin işi yaxşı şəkildə icra etməsinə heç bir təsir göstərmir, təşkilatın qorunub saxlanılması nöqteyi-nəzərindən səmərəsizdir və ümumiyyətlə, heç bir işə yaramayan faydasız prosesdir. Şirkətlər, menecerlər və işçi heyəti bu şəkildə düşündükdə işçilərin effektivlik göstəriciləri də aşağı düşür, çünki işçilər reytinqdə qalmağa, kompensasiya almağa, yaxşı rəy almağa meyllidirlər. Lakin unutmayaq ki, bir çox korporativ effektivliyi idarəetmə sistemləri hazırda işləmir, çünki onlar ayrı-ayrı iş tapşırıqları üzərində cəmlənən və onları davamlı optimallaşdıran modellərə köklənmişdir. Bu modellər isə bir neçə əsr bundan əvvəl istifadə olunanlardır. Son 100 ildə effektivliyin qiymətləndirilməsi üzrə idarəetmə sistemləri yaransa da, onlar fundamental olaraq o qədər də dəyişməmişlər.
Yuxarıda qeyd olunanların, hamısı göründüyü kimi yeni problemlər deyil və çoxdan mövcuddur. Lakin onlar son illərdə daha qabarıq və nəzərəçarpan hal almışlar.
Böyük vəzifələr daha dərin bilik və təcrübələri olan, problem həll etmə bacarıqlarına malik, müstəqil düşüncəli əməkdaşların işə cəlb edilməsini tələb edir. Onlar müştərilər və biznes-partnyorlar ilə qarşılıqlı əlaqələr qurarkən üzərlərinə çox böyük məsuliyyət götürürlər. Onlar bütün gücü ilə sənaye erasında effektiv fəaliyyəti idarəetmə sistemlərini müəyyənləşdirməyə çalışaraq müxtəlif üsullardan istifadə etməklə dəyər yaradırlar. Tezliklə, effektivliyi ölçən və qiymətləndirən əvvəlki metodlar köhnələcək və onları yeni müasir üsullar əvəzləyəcəkdir.
Əgər şirkət ilin sonu belə sözügedən qiymətləndirmədən imtina etsə, o zaman nə baş verəcək, keyfiyyət aşağı düşəcək? Bəs insan əməyinin əvəzi necə ödəniləcək?
Bütün bu sualların təbii ki, cavabı vardır.
Məsələn, GE və Microsoft şirkətləri öz işçilərinə feedback (rəy) verir və təlimlər keçirlər. Google hər bir səviyyədə yaxşı iş nümayiş etdirən və yüksək göstəricilərlə seçilən işçilərinin əməyinin əvəzini ödəmək üçün əllə işləyən prosesdən çıxıb effektivliyin qiymətləndirilməsi prosesini avtomatlaşdırmışdır. Bəzi digər texnologiya şirkətləri də belə addım ataraq bir sıra qiymətləndirmə proseslərini avtomatlaşdırmışlar. Bu şirkətlər sırasında Atlassian şirkəti də vardır. Bu dəyişiklik yeni, fərqli və bəzi hallarda eksperimental addım kimi nəzərdən keçirilə bilər. Lakin onun nümunələri də göz qabağındadır.
Bir çox şirkətlər düşünürlər ki, işçilərin nümayiş etdirdikləri fəaliyyəti ölçmək, o cümlədən effektiv fəaliyyət qiymətləndirməsi aparmaq əlavə vaxt itkisidir, son dərəcə subyektiv prosesdir, ruhdan salır, işçilərin işi yaxşı şəkildə icra etməsinə heç bir təsir göstərmir, təşkilatın qorunub saxlanılması nöqteyi-nəzərindən səmərəsizdir və ümumiyyətlə, heç bir işə yaramayan faydasız prosesdir. Şirkətlər, menecerlər və işçi heyəti bu şəkildə düşündükdə işçilərin effektivlik göstəriciləri də aşağı düşür, çünki işçilər reytinqdə qalmağa, kompensasiya almağa, yaxşı rəy almağa meyllidirlər. Lakin unutmayaq ki, bir çox korporativ effektivliyi idarəetmə sistemləri hazırda işləmir, çünki onlar ayrı-ayrı iş tapşırıqları üzərində cəmlənən və onları davamlı optimallaşdıran modellərə köklənmişdir. Bu modellər isə bir neçə əsr bundan əvvəl istifadə olunanlardır. Son 100 ildə effektivliyin qiymətləndirilməsi üzrə idarəetmə sistemləri yaransa da, onlar fundamental olaraq o qədər də dəyişməmişlər.
Yuxarıda qeyd olunanların, hamısı göründüyü kimi yeni problemlər deyil və çoxdan mövcuddur. Lakin onlar son illərdə daha qabarıq və nəzərəçarpan hal almışlar.
Böyük vəzifələr daha dərin bilik və təcrübələri olan, problem həll etmə bacarıqlarına malik, müstəqil düşüncəli əməkdaşların işə cəlb edilməsini tələb edir. Onlar müştərilər və biznes-partnyorlar ilə qarşılıqlı əlaqələr qurarkən üzərlərinə çox böyük məsuliyyət götürürlər. Onlar bütün gücü ilə sənaye erasında effektiv fəaliyyəti idarəetmə sistemlərini müəyyənləşdirməyə çalışaraq müxtəlif üsullardan istifadə etməklə dəyər yaradırlar. Tezliklə, effektivliyi ölçən və qiymətləndirən əvvəlki metodlar köhnələcək və onları yeni müasir üsullar əvəzləyəcəkdir.
Əgər şirkət ilin sonu belə sözügedən qiymətləndirmədən imtina etsə, o zaman nə baş verəcək, keyfiyyət aşağı düşəcək? Bəs insan əməyinin əvəzi necə ödəniləcək?
Bütün bu sualların təbii ki, cavabı vardır.
Məsələn, GE və Microsoft şirkətləri öz işçilərinə feedback (rəy) verir və təlimlər keçirlər. Google hər bir səviyyədə yaxşı iş nümayiş etdirən və yüksək göstəricilərlə seçilən işçilərinin əməyinin əvəzini ödəmək üçün əllə işləyən prosesdən çıxıb effektivliyin qiymətləndirilməsi prosesini avtomatlaşdırmışdır. Bəzi digər texnologiya şirkətləri də belə addım ataraq bir sıra qiymətləndirmə proseslərini avtomatlaşdırmışlar. Bu şirkətlər sırasında Atlassian şirkəti də vardır. Bu dəyişiklik yeni, fərqli və bəzi hallarda eksperimental addım kimi nəzərdən keçirilə bilər. Lakin onun nümunələri də göz qabağındadır.
- Bəzi şirkətlər xüsusilə öz əməkdaşları üzərində ayrı-ayrılıqda fokslanaraq işçisinin effektivlik göstəricisini düzəltmək barədə təkrar düşünür.
- Bəziləri isə real vaxtda təhlilləri avtomatlaşdıran sistemlər vasitəsilə daha obyektiv xarakteristikalar barədə məlumat toplayır.
- Kompensasiyanın təyin edilməsi üçün xarakteristikalar (effektivlik göstəricisi məlumatları) xam alət qismində daha az istifadə olunur. Əslində isə ən azı əmək resurslarının böyük əksəriyyəti üçün bəzi şirkətlər qiymətləndirmə və kompensasiya arasında əlaqəni bir-birindən fərqləndirə və həmçinin məhsuldarlığın yuxarı və aşağı səviyyələrində onları bir-birilə hərtərəfli şəkildə əlaqələndirə bilir.
- Qeyd edək ki, məhsuldarlığı qiymətləndirməyin standart sistemləri ilə yanaşı, həmçinin müxtəlif çeşidli iclas və tədbirlərdə yer alan faktiki müzakirələr və dialoqlar da mövcuddur.
Yeni sistemə keçid prosesinin tempi o qədər də yüksək olmaya bilər, lakin bu proses hər şirkətdə fərqli sürətlə baş verir. O cümlədən, bəzi şirkətlər effektiv fəaliyyətin idarəedilməsinə dair bir deyil, bir neçə çoxsaylı fərqli yanaşmalardan istifadə edə bilər. Bu halda (məsələn, fərqli funksiyaları və ya biznes vahidlərini yeni yanaşmalarla əvəz edərək) şirkətlər öz satış şöbəsinin əməkdaşları üçün sərt hədəfləri qoruyub saxlamalıdırlar.
Lakin dəyişikliklərin baş verməsi vacibdir. Bu baxımdan aşağıdakı sahələrə diqqət yetirilməlidir:
Lakin dəyişikliklərin baş verməsi vacibdir. Bu baxımdan aşağıdakı sahələrə diqqət yetirilməlidir:
- Məhsuldarlığın və ya effektivliyin yenidən düşünülməsi
- Lazımi məlumatın əldə edilməsi
Yeni proseslərin həyata keçirilməsində yaxşı, düzgün və lazımi məlumatların əldə edilməsi vacib şərtlərdən biridir və cari qiymətləndirmə prosesləri bir çox işəgötürənlərin düşündüyü kimi subyektiv məsələ deyildir. İldə bir dəfə, işçilər barədə qeyri-dəqiq təhlillər nəticəsində verilən məlumata etibar etməkdənsə, yaxşı olardı ki, şirkətlər kraudsors edən sistemlərdən istifadə edərək insanlar və komandaların effektivliyi barədə məlumatlar toplasınlar. Yekunda il boyunca gözəl nəticələr əldə etmək olar.
- Ağlasığmaz qərarların qəbul edilməsi
Şirkətlərin sənaye erasından rəqəmsal eraya keçid dövründə qəbul etməli olacağı növbəti addım ağlasığmaz qərarlar qəbul edə bilməkdir. Adi ağıl və effektivlik göstəricilərini qiymətləndirməni, reytinqləri və kompensasiyanı bir-birilə qarşılıqlı şəkildə əlaqələndirmək, bunları bir-birilə düzgün bağlamaq lazımdır. Bu, tamamilə məqsədəuyğun görünür və səslənir: yəni bir çox insanların da düşündüyü kimi, daha yaxşı iş nümayiş etdirən insanlara daha çox mükafat ödənilməli, daha zəif iş nümayiş etdirənlərə isə daha az miqdarda mükafat ödənilməlidir. Bu yanaşma bir çox problemlərə yol aça bilər. Onlardan biri isə budur ki, belə yanaşmanın tətbiqi bir çox menecerlərin fikrincə nisbətən daha az effektivlik nümayiş etdirmiş işçiləri ruhdan sala bilər.
- İşdə rifahın qorunub saxlanılması sənəti və elmi
Bir çox şirkətlər əmindirlər ki, ödəniş və effektivliyin göstəricisi üzrə qiymətləndirmə meyarlarını bir-birilə əlaqələndirdikdə demotivasiya riski artacaqdır. Buna görə də həmin şirkətlər, ələlxüsus texnoloji şirkətlər, iş effektivliyi ilə bağlı bonusları tətbiq etmir, əvəzində isə yüksək maaş təklif edirlər.
- Təlim keçməklə ən yaxşı nəticələri əldə etmək mümkündür
Şirkətlərin çoxu əmindir ki, təlim, məşğələ və treninqlərin keçilməsi işçilərin iş effektivliyini və məhsuldarlığını nəzərəçarpan dərəcədə artıra bilər.
Yüksək işlər nümayiş etdirən sektorda fəaliyyət göstərən şirkətlər (bunlara texnologiya, maliyyə və media şirkətləri aiddir) rəqəmsallığı təmin edən işlərin gələcəyi baxımından “verilən əyridən” öndə gedir. Buna görə də adıçəkilən sektorlarda fəaliyyəti ilə seçilən bu şirkətlərin yenilikçi olması heç də təəccüblü səslənməməlidir. Onlar ələlxüsus effektivliyin idarəedilməsi prosesinin transformasiyasında yenilikləri ilə seçilirlər.
Bir çox şirkətlər artıq köhnə modellərdən çıxaraq yeni və müasir yanaşmaları tətbiq etməli və müvafiq olaraq işin effektivliyini artırmalıdırlar, çünki artıq yeni üsulları tətbiq etmək zamanıdır.
GE kimi şirkətlər artıq mexaniki və bürokratik olan prosesləri daha çox demokratikləşdirərək yenidən bəşəriyyət üçün faydalı olmalarını təmin etmişlər. Digər şirkətlər də onların təcrübəsindən istifadə edə və yararlana bilər.
Yüksək işlər nümayiş etdirən sektorda fəaliyyət göstərən şirkətlər (bunlara texnologiya, maliyyə və media şirkətləri aiddir) rəqəmsallığı təmin edən işlərin gələcəyi baxımından “verilən əyridən” öndə gedir. Buna görə də adıçəkilən sektorlarda fəaliyyəti ilə seçilən bu şirkətlərin yenilikçi olması heç də təəccüblü səslənməməlidir. Onlar ələlxüsus effektivliyin idarəedilməsi prosesinin transformasiyasında yenilikləri ilə seçilirlər.
Bir çox şirkətlər artıq köhnə modellərdən çıxaraq yeni və müasir yanaşmaları tətbiq etməli və müvafiq olaraq işin effektivliyini artırmalıdırlar, çünki artıq yeni üsulları tətbiq etmək zamanıdır.
GE kimi şirkətlər artıq mexaniki və bürokratik olan prosesləri daha çox demokratikləşdirərək yenidən bəşəriyyət üçün faydalı olmalarını təmin etmişlər. Digər şirkətlər də onların təcrübəsindən istifadə edə və yararlana bilər.
www.mckinsey.com |