2019-cu ildə investorların iqtisadi qərarlarına mənfi təsir göstərə biləcək bir çox geosiyasi və siyasi hadisələr olsa da, risklərin fürsətə çevrilməsi nəticəsində dünya birjalarının dəyəri 92 trilyon dollara çatdı.
Eləcə də bax: 2019-da ən yaxşı birjaları - Yunanistan, Rusiya və İtaliya oldu
FED.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, 2019-cu ildə ABŞ və Çin arasında ticarət danışıqları ilə bağlı xəbərlər gündəmdən düşməyəndə, proteksionizm meyli, Brexit təkanları, qlobal artım tempinin yavaşlanması, dünyada iqtisadi göstəricilərin zəifləməsi və geosiyasi risklər bazarın gündəmini tutdu.
Bütün bunların nəticəsi olaraq, investorlar nisbətən riskli aktivlərdən qaçdıqda, istiqraz bazarlarında gəlir əyriləri tərsinə döndü. Mərkəzi bankların tərəfində bir çox inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə, xüsusən də ABŞ Mərkəzi Bankı (Fed) və Avropa Mərkəzi Bankı (ECB) faiz nisbətlərinin azalması ilə genişləndirmə siyasətinə qayıtmaq üçün ilk addımlar atıldı.
İqtisadi qərarlara mənfi təsir göstərə biləcək gücə sahib olduğu göstərilən geosiyasi və siyasi inkişaflara baxmayaraq, səhm bazarlarında investorların risk iştahı yüksək olaraq qaldı.
Dünya Birjaları Federasiyasının (WFE) məlumatlarına görə, 2018-ci ilin sonunda dünya birjalarının dəyəri 74 trilyon 421 milyard 132 milyon dollar olub, 2019-cu ildə 91 trilyon 914 milyard 829 milyon dollara çatdı. Sözügedən dövrdə dünya birjalarının dəyəri 23,5 faiz və ya 17 trilyon 493 milyard 697 milyon dollar dəyərində yüksəlib.
Bazar dəyəri regional əsaslarla təhlil edildikdə, Avropa, Afrika və Yaxın Şərq birjaları ilk yarıda ən yaxşı göstəricilər göstərib.
Bu dövrdə Amerika bölgəsindəki birjaların bazar dəyəri 21,7 faiz artaraq 34 trilyon 206 milyard 92 milyon dollardan 41 trilyon 623 milyard 976 milyon dollara yüksəldi. Asiya Sakit Okean bölgəsindəki birjalara gəlincə, bazar dəyəri 20,8 faiz artaraq 23 trilyon 895,3 milyard dollardan 28 trilyon 856,6 milyard dollara yüksəldi.
Ən sürətli böyüyən bazar dəyəri Səudiyyə Ərəbistanındadır
Tadawul, keçən il Səudiyyə Ərəbistanında dünya birjalarının ən sürətlə artan bazar dəyəri oldu. Tadawul birjasının bazar dəyəri 2019-cu ildə əvvəlki ilin sonu ilə müqayisədə 5 dəfəyə yaxın artaraq 496 milyard 353 milyon dollardan 2 trilyon 406 milyard 820 milyon dollara çatdı. Belə sürətli bahalaşmanın səbəbi ötən ilin dekabr ayında Səudiyyə Ərəbistanının milli neft şirkəti Saudi Aramco-nın açıq təklifi olub.
Aramco-nın 1.5.5% dəyəri 25.59 milyard dollar olan xalqa təqdim edilməsi ilə şirkətin ümumi bazar dəyəri 1.7 trilyon dollardan çox idi. IPO-dan sonra Tadawul birjasında satılan ikinci gündə şirkətin bazar dəyəri 2 trilyon dolları keçdi.
Bazar dəyəri artımında, Tadawul birjasından sonra Şərqi Afrikada bir ada ölkəsi olan Seyşel adalarında MERJ Birjası gəlir – ildə 4 qat artım və 1 milyard 137 milyon dollar dövriyyə.
Bazar dəyəri, bu dövrdə ən çox azaldığı birja, Livandakı Beyrut birjası 24,9 faiz itki ilə reallaşdı. 2018-ci ilin dekabrında 9 milyard 675 milyon dollar olan Beyrut birjasının bazar dəyəri 2019-cu ilin sonunda 7 milyard 267 milyon dollara endi. Son illərdə siyasi qeyri-sabitlik və iqtisadi böhranla mübarizə aparan Livanda iqtisadi vəziyyətin pisləşməsi Beyrut birjasının bazar dəyərinin aşağı düşməsinə təsirli olmuşdur.
Borsa İstanbulun bazar dəyəri, keçən il 23,9 faiz artaraq 149 milyard 264 milyon dollardan 184 milyard 966 milyon dollara yüksəldi.
Dünyanın ən böyük New York birjası
Dünya birjaları arasında ən böyük bazar dəyəri olan New York Birjasıdır. 2018-ci ilin sonunda bazar dəyəri 20 trilyon 679.5 milyard dollar olan New York Birja, keçən il ölçüsünü 16.5 faiz artıraraq 24 trilyon 96.8 milyard dollara yüksəltdi.
Bu dövrdə Nasdaq OMX-nin bazar dəyəri 33,3 faiz artaraq 13 trilyon dolları keçdi. Bazar dəyərinin ölçüsü baxımından Yaponiya Birja Qrupu 6,2 trilyon dollarla dünya birjaları arasında üçüncü yeri tutub.
