Yeni növ koronavirus (Kovid-19) epidemiyasının iqtisadi təsirləri ilə bağlı narahatlıqlar davam edərkən, dünya birjaları; Bu həftə hökumətlər və mərkəzi banklar tərəfindən görülən tədbirlər ilə müsbət bir tendensiya izlədi. 

FED.az xəbər verir ki, virusun yaratdığı qeyri-müəyyənliklərin təsiri ilə ciddi enişlərin müşahidə olunduğu dünya birjalarında 30 faizə yaxın itki verilsə də, bu itkilərin qarşısını almaq üçün bir çox tədbirlər görüldü. Bu müddətdə hökumətlər və mərkəzi banklar virusun daim artan mənfi təsirlərini azaltmaq üçün yeni tədbirlər paketi tətbiq etdilər.

Xüsusilə, ABŞ Mərkəzi Bankının (FED) "məhdudiyyətsiz" aktiv alış addımı və ABŞ Prezidenti Donald Trump tərəfindən cümə günü təsdiqlənmiş 2,2 trilyon dollarlıq iqtisadi təşviq paketi bu həftə dünya birjasını müsbət hala gətirdi.

Pul genişlənməsi addımı və 2.2 trilyon dollarlıq təşviq paketi

Kovid-19 epidemiyasının iqtisadi fəaliyyətə verdiyi riskləri azaltmaq üçün bu ay iki dəfə faiz endirmək niyyətində olan FED, 2008-ci il qlobal maliyyə böhranı dövründə tətbiq olunan pul genişləndirilməsi üçün tətbiqetmələri yenidən başlatdı.

Qlobal miqyasda dollar likvidliyinin təmin edilməsi üçün 14 mərkəzi bankla müvəqqəti dəyişdirmə (SWOP) xəttini yaratmış FED, bazarların düzgün işləməsini və pul siyasətinin effektiv şəkildə keçməsini təmin etmək üçün xəzinə istiqrazları və ipoteka kreditləri əsasında qiymətli kağızlar alacağını açıqladı. 

FED tərəfindən görülən tədbirlərə əlavə olaraq, ABŞ prezidenti Donald Trump tərəfindən imzalanan 2,2 trilyon dollarlıq iqtisadi təşviq paketi də bazarlarda müsbət tendensiyaya təsir etdi. ABŞ tarixində ən böyük iqtisadi dəstək paketi olaraq təyin olunan paket ilə iqtisadi itkilərə məruz qalan kiçik müəssisələrə və gəlirlərini itirmiş Amerika vətəndaşlarına kredit və birbaşa ödəniş təklif etmək nəzərdə tutulur. 

Bu çərçivədə, illik 99 min dollar gəlir altında olan vətəndaşlara 1200 ABŞ dolları məbləğində nağd yardım göstərmək , 377 milyard dollarlıq təşviq fondlarını kiçik və orta müəssisələrə paylamaq və böyük şirkətlərə işçi cəlb etməmək, işçilərin təqaüdə çıxma hüquqlarından yayınmaq və ya istehsallarını başqa ölkələrə köçürmək üçün 500 milyard dollar. maliyyələşdirilməsi planlaşdırılır. 

FED-in addımları və iqtisadi stimul paketi ilə ABŞ fond bazarları bu həftə 1933-cü ildən bəri ən sürətli gündəlik yüksəlişləri nümayiş etdirib. Həftə ərzində Dow Jones indeksi 12,84 faiz, S&P 500 indeksi 11.57 faiz və Nasdaq indeksi 9.05 faiz artım göstərdi. İlin əvvəlindən bəri isə Dow Jones indeksi 24,18 faiz, S&P 500 indeksi 20,40 faiz və Nasdaq indeksi 16,39 faiz azalıb.

Maraqlıdır ki, Dow Jones indeksi Covid-19 böhranı səbəbindən, Trampın prezidentliyə başladığı gündən bəri qazandığı bütün artımı itirib. Belə ki, 19 yanvar 2017-ci ildə, yəni Tpamp işə başlayanda Dow Jones indeksi 19 732.4 olduğu halda, martın 23-də bu göstərici 18.213.65 bəndə enmişdi. 

Virus səbəbiylə çətin anlar yaşayan Avropada da hökumətlər və mərkəzi banklar mühüm tədbirlər gördü. Xüsusilə halların və ölümlərin sayının artması ilə pis günlər keçirən Avropada birjalarda sərt satışlar müşahidə edildi. Bu çatışmazlıqlara baxmayaraq, FED-in qlobal bazarlara yaydığı nikbinlik bu həftə Avropa birjalarında da artmağa səbəb olub.

Virus səbəbiylə qitənin ən çətin vəziyyətdə olan ölkəsi  - İtaliyada, MIB 30 indeksi bu həftə 6.93 faiz qazandı. Dünyanın ən böyük iqtisadiyyatlarından biri olan Almaniyada DAX 30 indeksi bu dövrdə 7.88 faiz artdı.

Bu ilin əvvəlində Avropa Birliyini (AB) tərk edən İngiltərədə virusa baş nazir tutulub. Bu xəbərlərin mənfi təsiri ilə, həftənin son ticarət günündə FTSE 100 indeksində sərt satışlar baş vermişdi. Amma FED-in qərarından sonra, indeks həftəni 6,16 faiz artımla başa vura bildi.

İlin əvvəlindən Avropa birjalarının fəaliyyətini nəzərə alsaq, MIB 30 indeksi İtaliyada 28.43 faiz, Almaniyada DAX 30 indeksi 27.30 faiz, FTSE 100 indeksi İngiltərədə 26.94 faiz, CAC 40 indeksi Fransada 27 faizdir. İtirdiyi 21 dəyəri investorlarını üzdü.

Qlobal bazarlarda artan canlanma Yaponiya fond bazarında özünü büruzə verdi. Bu həftə Nikkei 225 indeksi Yaponiyada 17,14 faiz, Hong Kongdakı Hang Seng indeksi 2.98 faiz qazandı. Virusun ilk ortaya çıxdığı Çində bu dövrdə Şanxay kompozit indeksi 0,97 faiz artıb, Hindistandakı Sensex indeksi isə 0,34 faiz azalıb.  

İlin əvvəlindən bu birjaların fəaliyyətinə nəzər salsaq, Sensex indeksi Hindistanda 27,73 faiz, Nikkei 225 indeksi Yaponiyada 18,04 faiz, Hong Kongdakı Hang Seng indeksi 16,69 faiz, Çində Şanxay birləşmə indeksi 9,11 faiz azalıb.
Türkiyədə ilk hadisənin görüldüyü 11 Martda əvvəl 101.000 səviyyələrində olan Birja İstanbul 'da BIST 100 indeksi, virusun yaratdığı qeyri-müəyyənliklər təsiriylə geriləməyə başladı.
Bu müddətdə 82.000 limiti sınayan BIST 100 indeksi, evdə və xaricdə görülən tədbirlər səbəbiylə bəzi zərərlərini kompensasiya etdi. Bu həftə qarışıq bir kurs izləyən BIST 100 indeksi, həftəni 2,71 faiz qazancla başa vurdu. İlin əvvəlindən indeks yüzdə 22,98 azaldı.

Dünyanın əsas fond birjalarının bu həftə və ilin əvvəlindən bəri nümayişləri (faiz):